B.e.öňki döwürlere degişli möhüm seneler

Takmynan b.e.öň. 10.000 ý. Ýaponiýada Zýoman erasynda keramiki medeniýetiniň gülläp ösmegi.

Takmynan b.e.öň. 10.000 ý. Homo floresiens. Ilkinji adamlaryň ýaşap başlamagy.

Takmynan b.e.öň 10.000 ý. Neolit döwrüniň ýadygärlikleri. Gadymy Nowaly-çory we Göbekli-depe. Şanly Urfa. Kiçi Aziýanyň gündogary. Häzirki Türkiýada medeniýetiň gülläp ösmegi. Takmynan b.e.öň. 10.000 ý. ortalarynda Atlantidanyň çökmegi.

Takmynan b.e.öň. 9500 ý. Häzirki Baltika deňzindäki Ansilus kölüniň emele gelmegi. Takmynan b.e.öň. 9500 ý. Kiçi Aziýada ýabany Trawlaryň medeniýetiniň başlanmagy.

Takmynan b.e.öň. 9500 ý. Göbeklidepede ilkinji gurluşygyň başlanmagy bilen ybadathananyň gurulmagy.

Takmynan b.e.öň. 9300 ý. Häzirki Iordaniýada gadymy Injir medeniýetiniň başlanmagy.

Takmynan b.e.öň. 9000 ý. Iýerihonda gurluşygyň başlanmagy we Natufii toparlaýyn ýaşamaklygynyň bes edilmegi. Ilkinji daşdan gurnalan şekiller.

Takmynan b.e.öň. 9000 ý. Neolit medeniýetiniň gündogarda peýda bolmagy.

Takmynan b.e.öň. 9000一b.e.öň. 8000-nji ýyllar aralygynda Hazar deňziniň suwlary çekilmegi we bellenen gowaklarda adamlaryň ýaşap başlamagy.

Takmynan b.e.öň. 8000 ý. Häzirki zaman kiçi Aziýadan Newalkore taýpalarynyň göç etmekleri.

Takmynan b.e.öň. 8000 Sagalassos. Kiçi Aziýada.

Takmynan b.e.öň. 8000一b.e.öň. 7000 ý.ý. Häzirki Russiýa Ýekaterinburg topraklaryna gadymy adamlaryň göç etmekleri.

Takmynan b.e.öň. 7500 ý. Häzirki Şotlandiýa g.b. Ross Gadymy gurluşygyň başlanmagy.

Takmynan b.e.öň 7500 ý. Mezolit döwründe Wolgo we Oguz (Oks) derýalarynyň aralygynda Butow medeniýetiniň emele gelmegi.

Takmynan b.e.öň. 7500 ý. Awçy-ýygnaýjylaryň häzirki Irlandiýa göçüp gelmekleri.

Takmynan b.e.öň. 7200一b.e.öň. 5000 ý.ý Häzirki Iordaniýada gadymy Aýn-Gazaly topraklaryna gadymy adamlaryň göçüp barmaklary. 30 Akrow.

Takmynan b.e.öň. 7000 ý. Penjap medeniyeti.

Takmynan b.e.öň. 7220 ý. Alýaskadaky Mannt Ejikamb wulkanynyň atylmagy. Gara deňzi bilen Egeý deňziniň suwunyň geçelgesiniň giňemegi. Aziýanyň günorta-günbatarlarynda goýun bakylyp başlanmagy.

B.e.öň. 7227-nji ýylda Rowaýata görä Rudolf Şteýneriň Atlantidanyň çöken senesini bellemegi.

B.e.öň. 7193-nji ýylda Rowaýata görä Demirgazyk Altaý federasiýasynyň emele gelmegi we Hunlaryň baştutanlygynda Hytaýyň çäklerine aralaşmaklary. Bu maglumatlaryň häziki Koreýa topraklarynda öňler ýazga geçirilmegi.

B.e.öňki 6000-b.e.ö. 5001-nji ýyllara degişli küýzr tapyndysy. Aýn-gazal. Iordaniýanyň arheologik muzeýinde saklanýar.

Takmynan b.e.öň. 6000一5001 ý.ý. Balkan ýarym adasynda we Göleleriň ýarym adasynda (Italiýa), Gündogar Ýewropada Mesopotamiýada we Gadymy Müsürde adam sanynyň 5 milliona golaý bolmagy. Tripoli medeniýeti.

Takmynan b.e.öň 5900 ý. Balkan ýarym adasynda Winç medeniýetiniň başlanmagy.

Takmynan b.e.öň. 5760 ý. Häzirki Fransiýadaky Pýuý-de-dom wulkanynyň atylmagy.

Takmynan b.e.öň. 5600 ý. Demirgazyk Afrikada çöllügiň emele gelmegi. Gadymy taýpalaryň Nil derýasynyň töwereklerine göçüp gelmekleri. Müsür swilizasiýasynyň başlabmagy.

Takmynan b.e.öň. 5500 ý. Gresiýanyň çäklerinde ilkinji ýerlileriň emele gelmegi.

Takmynan b.e.öň. 5500 ý. Hytaýda Sinle medeniyeti.

Takmynan b.e.öň. 5450 ý. Islandiýada Gekla wulkanynyň çogup çykmagy.

Takmynan b.e.öň. 5400 ý. Mesopotamiýada irrigasiýa.

Takmynan b.e.öň. 5200 ý. Malta. Häzirki Maltada gadymy adamlaryň köpelmegi.

Takmynan b.e.öň. 5000 Hytaýda Hemuda medeniýeti.

B.e.öň. 5493-nji ýylyň 25-nji maýynda rowaýata görä Möhüm ýyl ýazgylarynyň döredilmegi. Gadymy Akleksandriýa topraklarynda.

B.e.öň. 5509一b.e.öň. 5508-nji ýyllara rowaýata görä «Wizantiýa erasy» diýilip dakylmagy.

B.e.öňki IV müňýyllyga degişli Tripoli keramikasy

Takmynan b.e.öňki 4000 Sahara çölüniň meýdanynyň giňemegi.

Takmynan b.e.öň 3710-njy ýyllarda klimatyň gowlanmagy. Atlantik periodynyň tamamlanyp subboreal periodynyň başlanmagy.

Takmynan b.e.öň. 3000 ýyllaryň başlarynda Müsürde basseýn sistemasynyň döredilmegi.

Takmynan b.e.öň. 3000 ýyllaryň ortalaryndaky ýüzýyllykda Stounhenj gurluşygynyň başlanmagy.

Takmynan b.e.öň. 3500 ýyllarda Mesopotamiýada ilkinji şäher Uruk. Şol ýyllaryň ikinji çärýeginde ýokarky we aşaky Müsür şalyklarynyň emele gelmegi.

Takmynan b.e.öň. 3400 ý. Mesepotamiýada hat-ýazuwyň başlanmagy.

Takmynan b.e.öň. 3100 ý. Müsürde iýeroglif ýazgylaryň peýda bolmagy.

Takmynan b.e.öň. 3761 ý. Ýewreý ýyl hasabynyň döredilmegi.

B.e.öň. 3114-nji ýylyň 13-nji awgustynda Maýýa ýyl hasabynyň döredilmegi.

B.e.öň. 3102-nji ýylyň 23-nji ýanwarynda günorta Kaliniň başlanmagy.

B.e.öňki 2143一b.e.öňki 2140 ý (b.e.ö. 2187-b.e.ö. 2170) Müsürde başda Piopi we birnäçe, şeýle hem faraon Nitokridanyň höküm sürmegi.

B.e.öňki 2140一b.e.ö 2134 ý ( b.e.ö.2160 ý) Müsürde 7-nji dinastiýanyň emele gelmegi. faraon Manefonunyň höküm sürmegi.

B.e.öňki 2134一b.e.ö. 2124 ý.(b.e.ö. 2150) Müsüriň şäheri Memfisda 8-nji dinastiýanyň emele gelmegi.

Takmynan B.e.öňki 2130 ý. Hökümdar Oguzyň Gresiýanyň Beotiýa welaýatyna çozup girmegi. Krit we Miken medeniýetiniň pese gaçmagy. Bu maglumatyň Rim ýazyjysy Warron tarapyndan belgilenmegi.

B.e.öňki 2123-nji ýylda (takmynan b.e.ö 2150-b.e.ö 2242) Müsürde Merkezi şalygyň emele gelmegi.

B.e.öňki 2123一b.e.öňki 2040-njy ýylda Müsürde Gerakleopolyň höküm sürmegi. (Denirgazyk ýokarky Müsür) 9-njy we 10-njy dinastiýa.

B.e.öňki 2123一b.e.öňki 1980-nji ýyllarda Müsüriň Fiwy şäherinde 11-nji dinastiýanyň emele gelmegi. Abidosdan Elefantine çenli faraon Iniotef II we Mentuhotep dagylaryň dolandyrmagy. 一

B.e.öňki 2110-njy ýylda Müsürde Faraon Heti I 9-njy dinastiýasyny gurmagy.

Takmynan b.e.öňki. 2144一b.e.öňki 2124-nji ýyllarda (b.e.ö. 2180一b.e.ö 2160) Wawilonda edebiýat ojagynyň döredilmegi.

B.e.öňki 2120一b.e.öňki 2112-nji ýyllarda (b.e.ö 2130) Uruk patyşasy Utuhengal. Gutiniň Uruk şäherini ýangyna sezewar etmegi.

B.e.öňki 2113-nji ýylda ( b.e.ö. 2132) Gegemonyň Derýaaralygynda III Ur dinastiýasyna gelmegi.


Salgylanma: wikipedia