Çernobyl atom elektrik stansiýasy Ukrainanyň paýtagty Kiýewden 130 km demirgazykda, Belarus serhedinden 20 km günortada ýerleşýär. Elektrik stansiýasynyň gurluşygy 1970-nji ýylda başlandy. Stansiýanyň özi dört reaktordan ybaratdy we heläkçilik ýüze çykan mahaly Ukrainada ulanylýan elektrik energiýasynyň takmynan 10% -i bu zawodda öndürildi. Reaktorlar Sowet Soýuzy (RMBK-1000) tarapyndan işlenip düzülen dizaýn.
Bütindünýä saglygy goraýyş guramasy tarapyndan berlen maglumata görä, 1986-njy ýyldaky betbagtçylykdan soň geçirilen arassalaýyş işine takmynan 350,000 işgär gatnaşdy. Olardan takmynan 240,000 iň ýokary şöhlelenme sezewar edilendigine garamazdan, arassalaýyş işine gatnaşan işgärleriň umumy sany 600 000-e ýetdi.
Awariýa dördünji reaktordaky synag wagtynda boldy. Synag wagtynda stendlerde öndürilen energiýanyň sowadyjy nasoslary işletmek üçin ýeterlikdigini ýa-da ýokdugyny anyklamak üçin yzygiderli birnäçe ýalňyşlyk elhenç betbagtçylyga sebäp boldy.
Halkara Atom Energiýasy Guramasy (IAEA) tarapyndan berlen maglumata görä; Betbagtçylyga öwrülen bu heläkçilik, Hirosimanyň üstüne atylan atom bombasyndan 400 esse köp radioaktiw materialyň döremegine sebäp boldy.
Seziý-137, ýod-131 we strontium-90 ýaly radioaktiw izotoplar howada goýberildi. Radioaktiw galyndylaryň 70% -i Belarusa paýlanan bolsa, ýurduň ýerleriniň bäşden biri hapalandy.
27-nji aprelde Pripýat şäheri ewakuasiýa edilip başlandan soň, şäher ilatynyň arasynda keseliň alamatlary ýüze çykyp başlady. Awariýanyň hasabaty we jikme-jiklikleri heläkçilikden üç gün soň ýaýradylyp bilner.
Reaktordan çykýan radioaktiw materiallar, ýel we ýagyşyň täsiri bilen Skandinawiýa ýurtlaryndan biziň ýurdumyza giň geografiýa ýaýrady.