"Türksumaklaň" töweregindäki gürrüňler...

Dil bilmek - adamzadyň iň uly artykmaçlyklarynyň biridir. Bir dil bilen bir adam, iki dili bilen bu eýýäm iki dili bilýän adam. Alymlaryň aýtmagyna görä dünýädäki iň owadan dil fransuz dili hasaplanýar. Fransuz diýlende iki zat göz öňüme gelýär. Bu "PSJ" bilen "Eýfel". Ýöne Parijiň özüne-de kembaha garap bolmaz. Russiýanyň beýik perzendi Wladimir Maýakowskiniň: "Ýer ýüzünde Moskwa diýlen şäher bolmadyk bolsady, men Pariž köçelerinde ölmägede razy bolardym" diýen tarypyna mynasyp bolan şäher (Temadan biraz uzaklaşdyk).
Ýöne islendik adam ilki bilen öz dilini, oň grammatikasyny, orfografiýasyny gowy öwrenmelimikä diýýän. Öz diliniň aýratynlygyny, özboluşlylygyny doly özleşdirmedik adam başga dilleri kämil öwrenip biljekdigi şübheliräk biraz.
5-6 ýyllykda bizde "türksumak" (türksüpük) sözi moda bolup ugrady. Käbir ýagdaýlarda bu söz häzirem trentde. Näme üçin türkçe gepleýänler barada şeýle negatiwler ulanylýarka. Özüm barada aýtsam, rus diline simpatiýam uly. Öz dilimiň grammatikasy, ummasyz söz baýlygy bilen içgin gyzyklansamam, kä ýerlerde rus sözlerini ulanmagy gowy görýän. Ýöne iki türkmeniň özüni sowatly görkezmek üçinmi, ýa başga sebäpler boýunçamy özara rusça gepleşişlerini umuman halamok.
Soňky ýyllarda biz islesek, islemesek türk medeniýeti aramyza ynamly ädimler bilen girip geldi. Türk aýdymlary, gepleşikleri, seriallary söýgüli zenanlarymyzyň, hatda käbir erkeklerimiziňem uly gyzyklanmalaryna sebäp boldy. Türk egin-eşik brendleri barada aýdybam oturma'ly, muň özi bir ullakan mowzuk.
Rus dilini halaýanlar sözleriniň arasyna rusça goşup gürleseler geň görenoklar, ýöne türkçe goşaýsaň dat günüňe.
"Türksumak" sözüni ilki bolup kim oýlap tapanam bolsa, döredijiliginde üstünlik arzuw edip, türk dilini halaýanlar barada bir azajyk obýektiw garaýyşda bolsak nähili görýäňiz?
8 лайков 869 просмотров
127комментариев
Чтобы оставить комментарий, необходимо на сайте.
Gauzen
11 июл 2022, 16:21
Pegas
Gauzen
Гость
Gauzen,
Çeperligi artýa diýip başga milletleň sözlerini sözlügmize goşmagy dogry hasaplaýaňmy sen?!

Onda ulanmaňda alynma sözlerini. Her bir zady "Ene dilimizde" beýan edeliňdä gepleşik dilinde-de. Rus, iňlis, latyn sözlerini sözlügimize goşanyňda bolýada türk sözlerini goşsaň suwjuklyk bolýarmy?!

Seň diýýän rus, iňlis, latyn sözleň köpüsi aslynda internasional sözler. Umumadamzat sözleri.

*international
Pegas
11 июл 2022, 16:22
Gauzen
Pegas
Gauzen
Гость
Gauzen,
Çeperligi artýa diýip başga milletleň sözlerini sözlügmize goşmagy dogry hasaplaýaňmy sen?!

Onda ulanmaňda alynma sözlerini. Her bir zady "Ene dilimizde" beýan edeliňdä gepleşik dilinde-de. Rus, iňlis, latyn sözlerini sözlügimize goşanyňda bolýada türk sözlerini goşsaň suwjuklyk bolýarmy?!

Seň diýýän rus, iňlis, latyn sözleň köpüsi aslynda internasional sözler. Umumadamzat sözleri.

*international

*internasional
Гость
11 июл 2022, 16:22
Gauzen,
Gaýtam köpräk türk sözlerinden alynma sözlerini alyp ulanyşyga girizmeli meniň pikirimçe. Şeýtseň dilimiz has-da baýlaşar, çeperçiligi artar.


- "Ulanşyga girizmeli" sözüňe men ýalňyşyrak düşünipdirin gardaş
Gauzen
11 июл 2022, 16:23
Pegas
Gauzen
Pegas
Gauzen
Гость
Gauzen,
Çeperligi artýa diýip başga milletleň sözlerini sözlügmize goşmagy dogry hasaplaýaňmy sen?!

Onda ulanmaňda alynma sözlerini. Her bir zady "Ene dilimizde" beýan edeliňdä gepleşik dilinde-de. Rus, iňlis, latyn sözlerini sözlügimize goşanyňda bolýada türk sözlerini goşsaň suwjuklyk bolýarmy?!

Seň diýýän rus, iňlis, latyn sözleň köpüsi aslynda internasional sözler. Umumadamzat sözleri.

*international

*internasional

Çyn bolsa dogrudyr...
Mümkin
11 июл 2022, 16:23
Gauzen,
Bedel - hak,haky.
Gauzen
11 июл 2022, 16:26
Mümkin
Gauzen,
Bedel - hak,haky.

Onda " Bedel ödemek " bolanda hakyny bermekmi? Beý diýibem bolar ýöne manysy üýtgeýä.
Gauzen
11 июл 2022, 16:28
Mümkin
Gauzen,
Bedel - hak,haky.

Bir sözlem alda şeý diýip terjime edip gör. Öz göwnüňe laýyk bolýarmy şol?!
Gauzen
11 июл 2022, 16:32
Netije
Garaz türk sözlerini almak, ulanmak "kilçermek", "suwjuklyk" bolýa-da käbiriňiz pikiriňizçe. Aý bolubilýä diýäýmesem näme edeýin?! Her kimiň öz garaýşy, öz pikiri. Hemme kişiň pikirine hormat goýýan. Türk diline reaksiýaňyzy beýan etdiňiz.
Mümkin
11 июл 2022, 16:33
Gauzen,
Alyjy:
Bunun bedeli nedir?
Terjime:
Munuñ haky näçe?

Kino gahrymany: Ben bu bedeli ödeyemem.
Terjime: Men munuñ hakyny ödäp bilmen.
Gauzen
11 июл 2022, 16:40
Mümkin
Gauzen,
Alyjy:
Bunun bedeli nedir?
Terjime:
Munuñ haky näçe?

Kino gahrymany: Ben bu bedeli ödeyemem.
Terjime: Men munuñ hakyny ödäp bilmen.

"Sana olan sevgimin bedeli mi bu?"
Mümkin
11 июл 2022, 16:44
Gauzen,
Men-ä kilçermek suwjuklyk hasap edemok.Gowy gulaga ýakymly dil.Şol dildäki Cemal Süreyyañ,Atilla Ilhanyñ goşgularyny hezil edinip okaýan.Mahal-mahal
"Ben sana mecburum bilemezsin" diýen şahyrana goşgy setirlerini serimde gaýtalamakdan lezzet alýan.
Rus dilem şeýle.Atajan Tagan rus dilini goşgy ýazmak üçin iñ gowy dil hasap edýär.Hatda rus dilini türkmen dilini bilşiniñ ýarysyça bilen bolsa eserlerini rus dilinde ýazjakdygyny aýdýar.
Bulara garamazdan,dilimize türk rus sözlerini goşup ulanmaklaryna garşy.Dogry,alynma sözlerimiz kän bolandyr.Bulardan daşary halkara adalgalaram ulanýandyrys.Ýöne men indi şular bilen çäklenmegiñ tarapdary.Biziñ dilimize biz eýe çykmasak özge millet gelip eýe çykmaz.
Gauzen
11 июл 2022, 16:50
Mümkin,
Aslynda mowzugyň özi türk dilini ulanýanlary "türksumak", "türksüpük" diýip kemsitmezlik barada. Rus dilini bileniň üçin gomparylyp gezmeli, tersine türkçe gepleseň başyňy aşak salmaly...
Suleyman
11 июл 2022, 17:06
Bilseň 15 dilde gürle, öwren, maglumat topla. Dünýä çykmak üçin her birimiz hökman dil bilmeli. Haýsy döwlete, jemgyýete girjek bolsaň, şol döwletiň dili bilen girmeli.

Köpüňiziň teswiriňiz mowzukdan bölünip gidipdir. Awtor size türkçe gürlemäň diýmändir, bilseň-bilmeseň, zerurlyk ýok ýerinde-de manny kaşa edip ýörenler bar, şolar hakynda aýdylýarmyka diýýän. Dogrudanam şolar ýalylar azmy näme?

Bir dil bilsem, meniň özüme peýda. Maňa gerek maglumatlary bilýän dilimde gözleg etmeli, öwrenmeli bolýan. Dil bilmesem, düşünýän dilimdäki bolanja maglumatlar b.n çäklenmeli bolýan.

Häzirki wagtda iň zerur bolan esasy dilleri öwrenmegimiz gerek. Dünýä bazaryna çykmak üçin, dünýäniň islendik künjegindäki wakalary, habarlary gyzgyny bilen bilmek üçin iňlis, nemis, rus, fransuz, arap dillerini derwaýys öwrenmeli, okuw dersliklerine girizmeli, talap etmeli...

Emma, nähili dilçi bolmakdan ötri, öz ene diliňden üstüni ýokdur. Öz ene dilini bir kemsiz bilmän, başga dillere ymtylyşy entäk irräk bolaýmasa.
Sebäbi, adam bir dilde kän gürlese şol dile uýgunlaşyp başlaýar, dili uýgunlaşsa soňabaka aňy uýgynlaşýa, pikirlenşi uýgunlaşýa. Soňra bütünleý şol diliň wekilleri ýaly özüni alyp barmagyna öwrülip gidýär. Bu elbetde pajygaly.

Ýokarda aýdyşym ýaly, gerek maglumatlary toplamak üçin, okamak üçin, bilmek üçin, habarly bolmak üçin, gaýry ýurtlynyň öz dili bilen jogap gaýtarmak üçin, başga dillere ýüzlenseň elbetde peýdasy köp. Ýöne, ene diliňden eziz däldir hiçisi...

Orta mekdebi 11 ýyl okap, ene dilinden elementarnyja zady çözüp bilmän ýaýdanyp duran, emma 2-3 ýyl dowamly serial görüp, onuň täsirine düşip, türk dilindäki bir sözüň bizde terjimesi ýok diýip dawa edýän ýaşlaryň gürrüňi, ol eýýäm başga mowzuk. Eger şeýle bolsa, onda biziň öz günämiz. Şu meselede mugallymlaryň üstüne ullakan ýük düşýär.
Suleyman
11 июл 2022, 17:11
Özümiň dil bilmeýänligime, wagtynda öwrenmänligime gaty ahmyr edýän. Entägem giç däl, emmä kyn düşjek.
Esasanam iňlis we arap dilleri.
Iňlis dilini 20-30% bilsemem, edil şu günki çykan, dünýä belli "Nyu York Times" gazetini okar derejede däldigime gynanýan. Dünýäniň iň ynamdar çeşmelerinden maglumat alyp bilmeýänime gynanýan.

Dünä taryhynyň 80%-i hem arap golýazmalarynda ýatyr. Arap dili hem şonuň üçin gerek.
Гость
11 июл 2022, 17:28
Gauzen
Netije
Garaz türk sözlerini almak, ulanmak "kilçermek", "suwjuklyk" bolýa-da käbiriňiz pikiriňizçe. Aý bolubilýä diýäýmesem näme edeýin?! Her kimiň öz garaýşy, öz pikiri. Hemme kişiň pikirine hormat goýýan. Türk diline reaksiýaňyzy beýan etdiňiz.

Hawa, eddil meň üçin suwjuklyk şol we diňe bir alyp ulanmak dälde şol dilde başbitin gürleşmekligi şeýle hasaplaýan. Ýagny, türk dilini suwjuk dil hasaplaýan we bu meň pikirim. Belki meň düşünjäm pesdir ýa-da dünýägaraýşym dardyr, şonuň üçin şeýle hasaplaýandyryn. Garaz meň üçin iň bir suwjuk dil şol we şo dili ýigrenýän
Гость
11 июл 2022, 17:30
*Bellik
Ýokarky teswirde türk dilini ýigrenýän diýendirin. Bu ýigrenjimiň şol millete hiç hili dahylçylygy ýokdur.
Venus
11 июл 2022, 18:03
Ene dil modadan gaçýar diýdiler...
Hiý, dilem modadan gaçar oguşýan!
Geň görüp oturmaň! Käbir pursatda
Şolam mümkin eken.
Hawa, bagyşlaň......


Ýa-da

Döwrümiz - üýtgedip gurulýan döwür,
Görk goşmaly ýurdumyzyň görküne.
Erk goşmaly adamlaryň erkine.
Buýsanç, Ynam paýlamaly her kime.
Ýöne eneň dilin bilmeýän bolsaň -
Kim ynanar gepiňe!


Kerim agaň şu setirleri ýadyma düşdi...
Massimus
Автор 11 июл 2022, 18:19
Gauzen,
Mümkin,
Aslynda mowzugyň özi türk dilini ulanýanlary "türksumak", "türksüpük" diýip kemsitmezlik barada. Rus dilini bileniň üçin gomparylyp gezmeli, tersine türkçe gepleseň başyňy aşak salmaly...

Sag boluň, edil şu baradady mowzuk, rusça goşup gürleseň hiç hili geň görlenok, ýöne türkçe bir söz goşaýdygyň çozýarlar üstüňe
Hiayress
11 июл 2022, 19:05
Ilki bilenä türkmen diliniň agramly bölegini arap we pars sözleri tutýar (belki 100/50-sinidir), soňan az-owlak ors, iňlis sözleri bar. Onsoňam türkmen dilinde tehniki we ylmy sözleriň köpüsi ýok. Gurluşykda köp görüp gelýändiris. Mysal üçin: potolok, pol, rigel, prekritiýa we ş.m-ler. Maşyn gurluşykda-da, medisinada-da, gurluşyk gurallarynyň atlarynda-da. Ikinji bilenem @Gauzeniň aýdyşy ýaly türkmen dilinde her bir aýtjak zadyňy beýan edip bolanok. Gowy bil, erbet bil, ýetmeýän sözler kän. Mysal üçin: "О вкусах не спорят" kelemesini türkmençä terjime etjek bolsaň, rus dilindäki ýaly ýiti we takyk many aňladýan jümläni alyp bolmaýar. Ýene bir zat, türk dili bilen türkmen diliniň etimologiýasy bir, diňe aksentleri we käbir sözleri üýtgeýär. Eger türk dili suwjyk bolsa, belli bir derejede awtomatiki türkmen dili hem suwjyklyk halyna geçýär. (Näme diýseňem türkmen dili garyp, az ulanylýan, az ýaýylýan, az üstünde işlenilýän dil, bu-da meň şahsy pikirim.)
Gauzen
11 июл 2022, 19:50
Massimus,
Hiayress,
Sag boluň. Goldanyňyza sps
Gauzen
11 июл 2022, 19:50
Hiayress
Ilki bilenä türkmen diliniň agramly bölegini arap we pars sözleri tutýar (belki 100/50-sinidir), soňan az-owlak ors, iňlis sözleri bar. Onsoňam türkmen dilinde tehniki we ylmy sözleriň köpüsi ýok. Gurluşykda köp görüp gelýändiris. Mysal üçin: potolok, pol, rigel, prekritiýa we ş.m-ler. Maşyn gurluşykda-da, medisinada-da, gurluşyk gurallarynyň atlarynda-da. Ikinji bilenem @Gauzeniň aýdyşy ýaly türkmen dilinde her bir aýtjak zadyňy beýan edip bolanok. Gowy bil, erbet bil, ýetmeýän sözler kän. Mysal üçin: "О вкусах не спорят" kelemesini türkmençä terjime etjek bolsaň, rus dilindäki ýaly ýiti we takyk many aňladýan jümläni alyp bolmaýar. Ýene bir zat, türk dili bilen türkmen diliniň etimologiýasy bir, diňe aksentleri we käbir sözleri üýtgeýär. Eger türk dili suwjyk bolsa, belli bir derejede awtomatiki türkmen dili hem suwjyklyk halyna geçýär. (Näme diýseňem türkmen dili garyp, az ulanylýan, az ýaýylýan, az üstünde işlenilýän dil, bu-da meň şahsy pikirim.)

10 lykdan urduň robingud
Pegas
11 июл 2022, 19:58
Gauzen, Hiayress, ol ýagdaý ähli dile-de mahsus. Mysal üçin, türkmeniň “Pys osluk - pis osluk, zart osluk - zor osluk” ýaly sözlerini haýsy dilde şular ýaly täsirli edip aýdyp bolar?!)) Mysal kän, ýöne dilime geleni şu boldy)
Türkmen Gyzy
11 июл 2022, 19:59
Elvin bu mendirin...;)Gauzen,
Hiayress
11 июл 2022, 20:03
Pegas,
Meňem dilime gelen şol boldy, ýöne haýsy hem bolsa bir zady terjime etjek bolup başyna geçseň köp çykýar. Ýene bir mysal: "Сверхчеловек".
Gauzen
11 июл 2022, 20:08
Türkmen gyzy
Elvin bu mendirin...;)Gauzen,

Tanadym indi :D
Gauzen
11 июл 2022, 20:10
Pegas
Gauzen, Hiayress, ol ýagdaý ähli dile-de mahsus. Mysal üçin, türkmeniň “Pys osluk - pis osluk, zart osluk - zor osluk” ýaly sözlerini haýsy dilde şular ýaly täsirli edip aýdyp bolar?!)) Mysal kän, ýöne dilime geleni şu boldy)

Ahyrynda meniň diýýänlerimiňem "jany" bar dälmi agam. Inkär etmäň-dä?!
Gauzen
11 июл 2022, 20:16
Mümkin,
"Dalga gecmek" şuny hem "çeper" terjime edip beräýseň mümkin bolsa?!
Mümkin
11 июл 2022, 20:46
Gauzen,
Ýañsylamak.
Seýit
11 июл 2022, 20:54
Turk dilini gowy hasaplamayanlar atam dowrunden galan babajyklarymyz. Olaryn bu mahrem dusunjesini sylamaly how biz. Nama gerek tazelik. Yubanymyza yumruk indirip gezek orslaryn yzyny supurip tryapka bolup gecerisda yenede
Гость
11 июл 2022, 21:49
Unbroken
Turk dilini gowy hasaplamayanlar atam dowrunden galan babajyklarymyz. Olaryn bu mahrem dusunjesini sylamaly how biz. Nama gerek tazelik. Yubanymyza yumruk indirip gezek orslaryn yzyny supurip tryapka bolup gecerisda yenede

Türk dilini halamazlyk köneçillik boldymy indi?! Türk dilini halamazlyk orslary beter söýmekligiň netijesindenmikä eý meniň täsin düşünjeli mähriban türkmenim?! Onda türk dilini halamaýandygym ata-babalarymdan miras galan orsdan gorkýanlygymyzyň meňem ganyma ornanlygy üçin ekenda. Ýa-da gadymdan gelýän orsa pathalymlygmyzy miras alan nesilda men seň pikiriňçe?! Onda bu seniň türke simpatiýaň sebäbi nämeka?! Ýokarda saňa "türkmenim" diýdim weli, indi şol diýen sözüme gümürtik bolup başladym men. Seň düşünjäň boýunça pikir edilse orsa garşylar ýa-da olary halamaýanlar türkmenem dälda şeýlemi?! Öz aýdyşyň ýaly atalammyz orsy söýen bolýada menem şolaň nesli ekenimda (znaçit men hakyky türkmen). Indi sen kim bolýaň türksöýer dos?!