Ese-boýa galyp, Sylap ýigit dagy bolmady. «Tüýs çynar ýaly» diýilýänlerden boldy. Onuň nurana keşbem, salykatlylygam köplere «gaýra dur» diýýärdi. Ýigidiň adam dilden-dile geçýärdi, agyzdan-agza. Obada ony sylamaýan ýokdy. Ady mydama «Sylap jandy».
Ýigidiň ýekeje kemi bardy. Ol ýaşynyň eýýäm otuza golaý at salýandygyna seretmezden, öý-işik boluberenokdy. Ýogsa onuň ýaňyja burnunyň aşagy garalyp ugran wagtyndan bäri klasdaş gyzlary daşyndady. Pelesaň kakýardylar. Kökenek bolýardylar. Beýleki klaslardanam ýigidiň hyrydary ýetikdi. Gyzlar sapak wagtam, ýolda-yzda-da nämedir bir zady bahanalap, onuň bilen gürleşjek bolup çyr-çytyrdylar. Ýöne Sylabyň welin, bu zatlar piňine-de däldi.
Onuň dymmalygyndan içini-bagryny tütedip, başga kişilere çykyp giden gyzlar kän boldy.
Sadap hem Sylabyň ugrunda ýürek-bagryny kebap edip aý-gününi geçirýänleriň biridi. Ýöne onuň ýigide göz dikişi üýtgeşikdi. Kalbynda berk ynamy bardy. Hamala, kimdir biri onuň gulagyna «Sylap seňki» diýip, çawuş çakyp duran ýalydy. Ýigidiň öz ykbalyndan aýrylyp gitmejegine özüni birsyhly ynandyrasy gelýärdi.
Sadap Sylabyň klasdaşam däldi. Ikisiniň üç-dört ýaş aratapawudy bardy. Ýöne goňşy ýaşaýardylar. Sadap soňky klaslardaka, Sylap eýýäm okuwyny gutarypdy. Sylapsyz mekdebe onuň gatnasy gelenokdy. Keýpsizlik tä sapak gutarýança gyzdan ara açanokdy. Sylaby hemmelerden gabanýardy. Ýolda-yzda Sylaba lak atýan gyzlary göräýdigi, olaryň saçlaryny ütäesi gelýärdi. Ýigidiň daşyna öz deň-duş oglanlary üýşüberse-de, Sadap halanokdy. Göwnüne bolmasa, ýigitler Sylabyň ünsüni özünden sowýan ýalydylar. Käteler ol Sylabyň öňünden çykagada: «Men seni janymdan eziz görýän, Sylap! Başga gyza göwün bereniňi eşidäýsem, ýüregim ýarylar» diýäesi gelýärdi. Ýöne gyz ejaby muňa ýol berenokdy.
Öýde wagtam gyzyň iki gözi goňşularyndady. Goňşy ýigidi synlap, aňyrsyna çykyp bilenokdy. Häli-şindi bir zady bahanalap, goňşulara baryp gaýdýardy. Sylabyň ejesi Sabyr daýzanyň özüne: «Sadap jan» diýip ýüzlenmesi gyza lezzet berýärdi. «Ejesi-hä gowy görýä, ol ogluna-da diýenini etdirer» diýip, gyz bu mylaýymlykdan özüçe many çykaryp, öz göwnüni hoşlaýardy. Şeýle pikir öwrende, gyzyň ýüregi aram tapýardy.
Orta mekdebi gutaryp, Sylap Aşgabada okuwa gidende, düne Sadap üçin dowzaha döndi. «Wah, gowy görýänimi bir duýduryp galaýmaly ekenim. Kim bilýär, indi ol şäherden birini tapsa-da ahmal!» diýip, gyz häli-şindi arman çekdi. Sylabyň gyz jigileri Bibidir Bilbiliň ýanyna tikin işini alyp barardy. Şonda Sylap hakda agzajak bolup, telim öwra synanyşdam. Ýöne her sapar gürrüň gozgamagyň ebeteýini tapman gaýdýardy. Bäş ýyl gyz üçin tükenmez wagta döndi.
Her näme-de bolsa, Sylap Aşgabatdan gelinli dolanmady. Ol bäş ýyllyk okuwy arka atansoň, oba gaýdyp geldi. Sylap gelensoň, oba her hili gürrüňler ýaýrap ugrady:
—Ony kolhoza başlyk bellejek bolanmyşlar. Ýöne Sylap razy bolmanmyş. «Birneme tejribe toplaýançam, brigadir boljak» diýenmiş—diýşip, häli-şindi onuň tarypyny ýetirdiler.—Şumadyň birtopar adamy-ha başlyklygy diläbem alawersin. Sylap jan beýle adamlardan däldir. Göwni pesdir-le onuň.
Ýigidi öwdüklerisaýy Sadabyň ýüreginiň ody beter lowlaýardy. Misli üstüne ýag damdyrylýan ýalydy. Sylaba bolan söýgüsi kükregi ýarara getiripdi. Ýigit bolsa dymyp ýördi.
Ahyry gyz çydamady. Hat ýazdy. Nijeme ýyl bäri ýürekde berç alan sözler kändi. Olar kagyz ýüzüne ýalyn bolup geçdi. Hatyny ýazyp bolup, gyz gysymynda ýylan saklaýan dek bolup, daşaryk çykdy. Hemmeler uklapdy. Açyk tomus asmanyndan Aý şugla saçýardy. Ýyldyzlaryň şöhlesi misli aladaly gyz ýüreginiň tisginişi kimin, çalaja titräp durdy.
Sadap ýüregini bökdürip, kän garaşdy. Goňşularynyň daşarsynda gymyldaýan jandar ýokdy. Çyralary öçükdi. Töwerek imi-salady. Hatda Sadaba öz ýüreginiň dükürdisem eşidilip durdy. Gözüni gyrpman, goňşy öe bakyp oturyşyna Sadap: «Wah, görünmedem-dä» diýip, ahmyr bilen pikir öwürýärdi. «Bir garasyny görkezsedi!»
Daşardaky tagta sekiniň üstünde kimdir biri ýatyrdy. Ýöne Sadap onuň kimligini bilip bilmedi.
Ol diýseň kän oturdy. Daňdana golaý ejesi Abat daýza çykdy.
—A gyz, näme işleýäň bu ýerde?—diýip, Abat daýza jaýyň düýbünde çugutdyryp oturan gyzynyň ýanyna baryp, howsala bilen pyşyrdady.—Kakaň göräýse nätjek?!
Öňem göwün maksadyna ýetip bilmän oturan Sadap gahar bilen ejesiniň ýüzüni aldy:
—Daş edewersin! Kakam görende näme, gyz! Indi arassa howada oturmagam bolanokmyşmy?! Içeriniň yssysyna çydar ýalymy, gyz! Bolşuň dagy nähili seň!
Abat daýza howsala düşer ýaly zadyň ýoklugyna göz ýetirip ynjalansoň, Sadap bolsa gaýdyp ejesi özüni yzarlamasyn diýen niýet bilen ýene hüňürdäp galdy:
—Toba! Daş edewersin! Öz öýüňde otyrkaňam bir howsala düşmek bor oguşýa!
Garaz, Sadabyň gijeki niýeti amal bolmady. Ol ukusyzlykdan ýaňa gözlerini pökgerdip, säher bilen işe ugrady. Ýolda-yzda Sylaby garawullady. Gyz maksadyny çyna tutupdy. Eger ýigit ýedi ýoluň üstünde yzyndan ýetäýse-de, onuň bilen gürleşmekçidi. Indi Sadaby töweregiň gep-gürrüňem çekindirip duranokdy. Söýgi derdi bar zady owarram edip barýardy.
Hatyny Sylaba bermek üçin Sadaba günortan amatly pursat tapyldy. Öýlän başga karta geçmelidi. Ýöne Sadap güýmeň-samaň edip, paýyny wagtynda bolmady. «Siz nahara gidiberiň, men şuny bolman gitmäýin» diýip, ol joralaryndan galdy. Otagy boldy edilen ýerleri gözden geçirip ýören brigadir Sylap Sadabyň bir özüniň işläp ýörenini geň gördümi-nämemi, onuň ýanyna ýöneldi. Brigadir bolsa-da, gyz-gelinleriň ýanynda görünmegi kän bir halamaýan Sylabyň özüne tarap gaýtmagy Sadaby galpyldatdy... «Ýa özüniňem söz aýtma niýeti barmyka?» diýip, şatlykdanmy, tolgunmadanmy, on iki süňňi bilen gagşady. Misli üşütme tutýan ýalydy.
Sylap, hamala, golaýlaşaýsa, çeňňege düşüriläýjek ýaly, taýak atymlykda badyny saklady. Ellerini owkalap durşuna Sadaba ýüzlendi:
—Goňşy, arma-da!
Sadap onuň öz adyny tutman, «goňşy» diýip ýüzlenmesini näler halamady. Gaşlaryny çytdy. Zordan:
—Bar bol!—diýip seslendi.
—Gyzlardan galypsyň welin...—diýip, Sylap töweregine ýaltaklap durşuna sypaýy gepledi.—Paýyňa ýetişmedik bolsaň, öýlän gyzlardan haýyş ederis-de, köplenişäeris! Gaýdyber arkaýyn!
«Munuň söz aýdanyndan-a geçeýin-de, kowmasa razy bolaýyn!» diýip, Sadap kalbyna hem kine, hem gahar duýgusyny aralaşdyryp, pikir öwürdi. Ol:
—Sylap!—diýende, ýigitden garaşany çykmanlygy zerarly tas aglapdy. Sesi endiräp gitdi:—Men bilgeşländen galdym häzir!
Ýigit mydama gussaly gözlerini tegeledi:
—O näme üçin?
—Seň üçin!—diýip, Sadap barha dogumlandy. Soňam başyna daňan ak, gülli ýaglygynyň çowuna çigen agşamky hatyny eline aldy-da, Sylaba tarap golaýlady.
Gyzyň elindäki kagyzy gören ýigit seslenmän durup bilmedi:
—Näme, düzetmeli dokument barmydy?
Gyzyň huşy başyndan uçdy. Ol dogumly ädimläp geldi-de, haty Sylabyň eline tutdurdy.
—Häziriň özünde oka-da, maňa jogap ber!—diýibem ýigitden birki ädim beýläk çekildi. Özüni ýere goýberdi. Keşiň gyrasynda oturyp, ýer dyrmalap ugrady. Ýüzüni aşak salyp, hatyň okalaryna garaşdy.
Dowamy bar...