Hanefi Mezhebi barada

Hanefi mezhebi, Ähli Sünnet wel Jemagat akydasynyň dört uly fykhy mezhebiniň (Hanefi, Şafi, Mäliki, Hanbeli) biridir we musulman dünýäsi boýunça iň köp uýulýan mezhep hasaplanýar. Bu mezhep, Abu Hanifa Nugman ibn Tabit atly uly yslam alymy tarapyndan esaslandyryldy. Ol, hijriň ikinji asyrynda ýaşan we öz döwründe giň ylym eýesi hökmünde tanalýan şahsyýetdir. Hanefi mezhebi, diniň hukuk esaslaryna we amaly ybadatlara degişli meseleleri çözmekde beýlekilerden tapawutly fykhy metody kabul edýär.

Hanefi Mezhebiniň Taryhy:

Hanefi mezhebi, onuň esaslandyryjysy Abu Hanifa (699-767) ady bilen baglydyr. Abu Hanifa, Tabein nesline degişli bolup, yslam ylmynyň düýpli alymlaryndan biri hasap edilýär. Ol Pygamberimiz Muhammet (s.a.w.) bilen göni duşuşyp bilmese-de, sahabalaryň birnäçe çowluklary bilen duşuşyp, olaryň bilimlerinden peýdalandy. Abu Hanifa, yslam hukugynda çuňňur bilim eýesi bolup, adalatly we akylly usul bilen dini meseleleri çözmäge synanyşdy. Onuň pikirleri we taglymatlary onuň okuwçylary Abu Yusuf we Muhammed aş-Şaýbany ýaly alymlar tarapyndan giňden ýaýradyldy.

Hanefi Mezhebiniň Esasy Akyda We Fykhy Metodlary:

Hanefi mezhebi, diniň esaslaryny, ýagny Kuranyň we sünnetiň taglymatlaryny kabul edýär we yslam hukuk meselelerini çözmek üçin dört esasy çeşmä daýanýar:

1. Kuran - Diniň esasy çeşmesi we ähli musulmanlaryň ýol görkezijisidir.


2. Sünnet - Pygamberimiz (s.a.w.) tarapyndan aýdylan, edilen we makullanan işleri öz içine alýar.


3. Ijma' - Sahabalaryň we yslam alymlarynyň belli bir meselede ylalaşmagy.


4. Kyýas - Göni tekstde jogaby bolmadyk meseleler üçin Kuran we sünnetden ugur alnyp akyl bilen (analogiýa) çözgüt tapmak

Hanefi mezhebinde akyl we mantyk uly orun eýeleýär. Hanefi alymlary, Kuranda ýa-da hadyslarda göni delil bolmadyk ýagdaýlarda kyýas (analog) metody bilen çözgüt gözleýärler. Bu usul, dini meseleleri çözmekde uly orna eýe bolup, dini düşündirişlerde giň çäkde ulanylýar. Şeýlelik bilen, Hanefi mezhebi dini meselelerde akyly we mantygy ulanmak arkaly giň we toplumlaýyn çözgütler berýär.

Hanefi Mezhebiniň Gündelik Ýaşaýyşdaky Täsiri:

Hanefi mezhebi, aýratyn hem Merkezi Aziýa, Türkiýe, Balkan ýurtlary, Hindistan we Pakistan ýaly sebitlerde giňden ýaýran mezhepdir. Bu mezhebiň düzgünleri, gündelik ybadatlar, halal-haram meseleleri, nikah, talak, miras we beýleki durmuş meselelerinde musulmanlaryň durmuşyna täsir edýär.

Hanefi mezhebinde, namazlaryň okalyşy, zyýarat we beýleki ybadatlar barada belli tapawutlar bolup biler. Meselem Maliki mezhebi namazda ellerini baglanok, Şafiler göbeginiň üstünde baglasa Hanefiler göbeginiň astynda ellerini baglaýarlar. Şeýle-de, Hanefi mezhebinde tejribe esasynda birnäçe ylym meselelerine akyl bilen çözgüt getirilipdir.

Hanefi Mezhebiniň Üstünlikleri:

Hanefi mezhebi, giň mümkinçilikleri we akyl bilen alnyp barylýan metody sebäpli, musulmanlaryň dürli medeniýetlere uýgunlaşmagyna uly täsir etdi. Ol hukuk meselelerinde durnukly çözgütleri berip, musulman jemgyýetiniň dini düşünjelerini dogry we ýerlikli ýerine ýetirmäge kömek edýär. Hanefi mezhebi, musulmanlaryň jemgyýetde durnukly we parahat ýaşaýşyny üpjün etmek üçin diniň esaslaryny dogry we düýpli düşündirýär.

Şeýle hem, Hanefi mezhebi, Kuranyň we sünnetiň düzgünlerine laýyklykda meseleleri çözmekde akyla we mantyga uly orun berýär. Bu bolsa, musulmanlaryň dürli şertlerde diniň esasy düzgünlerini doly we dogry ýerine ýetirmegine ýardam edýär.

Hanefi mezhebi, yslam jemgyýetinde giňden ýaýran we kabul edilen Ähli Sünnet mezhepleriniň biridir. Onuň esasy alymy Abu Hanifa, dini meseleleri çözmekde akyl, kyýas we adalatly çözgütler bilen tanalýar. Bu mezhep, musulmanlara gündelik durmuşlarynda dini düzgünleri dogry we ýerlikli ýerine ýetirmegi üpjün edýän yslam hukugynyň möhüm we gymmatly çeşmesidir. Hanefi mezhebi, musulmanlaryň dinine we ruhy durmuşyna uly täsir edip, olaryň dogry ýolda ýöremegine ýardam edýär.