Ikinji jahan urşunyň özi ynsanlyk taryhy üçin bir utançly waka bolandyr. Bu uruşyň netijesinde millionlarça kişi açlykdan, günäsiz ýere ölüpdi. Ikinji jahan urşy näçe ýowuz urşam bolsa içinde gaty gynançly, tragetiki wakalar köp bolandyr. Geliň onda olaryň käbirine degip geçeliň.

1. 1942-nji ýylda Moskwany alyp bilmeýän nemesler Stalingrada çozdular. Stalingrad-da iň soňunda nemesler ýeňildi we şäheriň içinde nemes goşuny Sowetler tarapyndan gabaldy. Ol goşuna general Paulus baştutanlyk edýärdi. 1943-nji ýylda Paulus 90 müň esgeri bilen tabyn boldy. 90 müňlik goşundan diňe 6 müňi öýlerine gaýdyp geldi.

2. Aýaly, general Paulusy frontdan aýrylandan bäri görmändi. Iň soňunda 1949-da aradan çykýar. Paulus bolsa 1957-de aradan çykýar. Wesýetine laýyklykda aýalynyň ýanyna gömüldi.

3. Nemesleriň iň meşhur we dünýä boýunça tanalan güýçli general Erwin Rommel, Afrikada nemesleriň adyny gorap, iňlisleri ençeme gezek ýeňip, öz emelleri bilen olary irizdirendir. Urşyň ortalarynda Gitlere içalylyk bilen öldürmek üçin jaýyna bomba goýýarlar. Erwin Rommel hem şolardan biri hasaplanyp günäkärlenýär we Erwin Rommel çykalga tapman özüni öldürýär.

4. Stalingrad-da gabalan nemes esgerleri açlykdan ýaňa özüni öldürýärlerdi, general Paulus bulary saklamak üçin "Özüňi öldürmek wezipeden gaçmakdyr" diýip köşeşdirjek bolýardy. Hatda soňky wagtlatda esgerler, açlykdan ýaňa köwüşlerini iýip ugrapdy.

5. Ýaponlar Hytaýda müňlerçe göwreli aýaly öldürendirler, we kiçijek bäbejiklerem gylyçdan geçirip köçä zyňyp goýberendir.

6. 1941-de Lamsdorfdaky 318 belgili resmi hasabatda şeýle diýilýärdi "Ilkinji hepdelerde ýesirleriň haýwanlar ýaly ot, agaç bölekleri, çig ýer almasy iýenleri görüldi. Ýesirler meýdanda iýmit bolmandygy üçin ölen maslyklaryň etini hem iýmäne başlapdy..." Holokostda jemi şeýle 6 million adam öldürildi.

7. "Shell Shock", ýogyn top okuna tutulan esgerleriň "ölerin" gorkusyna gaplanmasy bilen dörän bir keseldir. Bu kesele sezewar bolan esgerler aklyny ýitirýärler, urşa degişli sähel zat görselerem aglamana başlaýarlar, endamlary titräp durýar ýada öňki durmuşyna gelmekde kynçylyk çekýärler. Munyň keseldigi şol wagtlar bilinmändigi üçin müňlerçe esger gorkak hasaplanyp ölüm jezasy berilendir. Angliýa hökümeti soň şol esgerleriň maşgalalaryndan ötünç sorady.

8. Sowetler uruşdan soň ölen adamlarynyň dogry sanyny bermek islän däldir. Ýöne ajy hakykat soň orta çykdy, Sowetler göni 27 million adamyny ýitiripdi. Faşist döwletleriň hemmesini jemläňde ölen ilatlarynyň sany 4 milliondyr.

9. Polşa basylyp alynanda käwagt äsgerilmeýän pidalar bolýardy.

10. Bölüm 731, Ýaponlaryň açan bir ýesir lageridir. Ol ýerde ynsanlaryň üstünde barlag geçirýärdiler. Adamlaryň dirikä elleri-aýaklary kesilip berýän garşylygyny barlaýardylar. Adamlara narkoz berilmän janlyka edilýärdi, bulam esasy adamlaryň ölümi bilen netijelenýärdi. Diri kesiljek adamlary ilki her dürli mikroplara sezewar edýärlerdi we hassa bolanyndan soňra adamlara degen hassalygyň täsiri barlanmak üçin hirurglar tarapyndan iç organlary çykarylýardy we bu ýagdaý esasan adam dirikä edilýärdi. Janly edilmesiniň sebäbi bardy, adam öleninden soňra käbir ýerleriň bozulyp barlaga zyýan berilmesinden gorkulmasydy. Hassalyga sezewar edilip diri kesilmege ugradylýan adamlaryň içinde aýallar, çagalar, hatda bäbeklerem bardy. Köp aýtsam belki psihologiýaňyz bozular. Bu ynsanlyk taryhynyň ölen ýeri hökmünde kabul edilýär. Bu wakalar gaty gynançlam welin, mundan gynançlysam bar, muny eden generallar we komandirler tutulmady we hiç jeza almady. Amerika barlaglaryň netijesini berseler olara zat diýilmejegini aýtdy. Ol ýerde jemi 400 müň günäsiz adam öldi.

11. Stalingrad urşy başlamanka Stalingrad-da 500 müň adam ýaşaýardy. Uruş gutaranda bu diňe 1 müňdi.

12. Diňe gyzyl goşunyň içinden 30 müň esgere ölüm jezasy berildi.

13. Stalin döwründe ýüz müňlerçe kişi hiç sebäpsiz, hasap bermegine rugsat hem berilmän ölüm jezasyna sezewar edilendir.

14. Aýdylmagyna görä ikinji jahan urşuna 740 müň türkmen esger goşulypdyr, gynandyran ýeri olaryň hemmesi diýen ýaly belli ýerlerde urşupdyr we ölüpdir, köpüsem maýyp bolup gelipdir.
Urşyň başlarynda 1 million 700 müň Türki esger faşistlere ýesir düşüpdir. Faşistlerem bilşiňiz ýaly gynap, gaz otaglarynda kösäp öldürýärler. Şol ýerlerde ençeme türkmen esgerem bardyr belki.