Teoretiki fizikany esaslandyryjylaryň biri, Nobel baýragynyň eýesi we jemgyýetçilik işgäri Albert Eýnşteýn döwürdeşlerinde geň galdyryjy täsir
galdyrdy. Tötänleýin geýinýärdi, switerleri gowy görýärdi, saçlaryny
daramaýardy, suratçysyna dilini görkezip bilýärdi. Ýöne bu manysyz görnüşiň aňyrsynda dürli mowzuklarda 600-den gowrak eseriň awtory paradoksal alym-akyldar bardy. Otnositellik teoriýasy ylymda öwrülişik döretdi. Görnüşi ýaly, dünýä beýle bir ýönekeý däl. Kosmos wagty egri we netijede agyrlyk güýji üýtgeýär, wagtyň geçmegi bilen gün şöhleleri göni ugurdan sowulýar.

1921-nji ýylda fotoelektrik effektiniň kanunyny oýlap tapandygy üçin
Eýnşteýn fizika boýunça Nobel baýragynyň eýesi boldy. Otnositellik teoriýasy we agyrlyk güýji teoriýasy baradaky işiň geljekde tassyklanandan soň baha beriljekdigi görkezildi.

Eýnşteýn otnositellik teoriýasyny degişme bilen düşündirmäge synanyşdy. Eger-de “Eliňizi gyzgyn peçiň üstünde birnäçe minutlap saklasaňyz, bir sagat ýaly görüner, emma söýgüliňiz bilen geçiren sagadyňyz birnäçe minut ýaly görüner. Şeýle däl-mi?”

Eýnşteýn otnositellik teoriýasyny tötänleýin ösdürendigini öňe sürdi: oturdy, synlady we birden şol bir tizlikde we şol bir ugurda hereket edýän ulagyň hereketsiz galandygyny gördi. Ýere görä hereket edýärler, ýöne biri-birine görä dynç alýarlar.

Eýnşteýn ylmy makalalarynda beden radiasiýa görnüşinde energiýa çykarsa, massasynyň azalmagy oňa bölünip berlen energiýa mukdaryna
proporsionaldygyny ýazdy. Şonuň üçin onuň meşhur formulasy: energiýa
massanyň önümi we ýagtylyk tizliginiň kwadraty (sekuntda 300 müň kilometre deňdir). Ylmy taýdan, ýagtylygyň tizligine dargadylan gaty az massa, köp mukdarda energiýa çykarýar. Uran ýadrolarynyň çüýremegi bilen hem edil şonuň ýaly zat bolýar. Atom bombasynyň oýlanyp tapylmagy, teoriýasynyň dogrudygyny subut etdi …

Eýnşteýniň watany Germaniýanyň Ulm şäherçesidir, emma Mýunhende ulaldy. Ýönekeý ýewreý maşgalasynda dünýä inipdi. Kakasy telekeçi, ejesi öý hojalykçydy. Uly kellesi bilen doglan oglan ejiz hem näzikdi. Maşgalasy diri galmaz öýdüp gorkýardylar. Ýöne diri galdy, ýaşa mahsus bolmadyk tutanýerliligi we bilesigelijiligini görkezdi.

Eýnşteýn 10 ýyllap işlän otnositellik teoriýasyny 1916-njy ýylda işläp düzdi. 1919-njy ýylda Gün tutulmagyna syn eden London Korollyk jemgyýetiniň alymlary munuň dogrudygyny tassykladylar. Görnüşi ýaly, ýagtylyk şöhleleri planetanyň agyrlyk meýdanynyň täsiri astynda egilýär.

Soňky ýyllarda alym Prinstonda ýaşady, bitewi meýdan teoriýasynyň
üstünde işledi, dynç alyş minutlarynda skripka çaldy we kölede gaýyk sürdi. Ölüminden soňra onuň beýnisini zehin üçin öwrendiler, ýöne hiç hili üýtgeşik zat tapmadylar.