Gelin diýmek bir maşgalaň sütüni, bir ýigidiň ýoldaşy, bir mähriban ene. Şoň üçinem goşgularda köplenç gyzlaryň gözelligi, näzikligi, asyllylygy taryplanýar. Gelinler bolsa adatda eje, wepaly ýanýoldaş hökmünde öwülýär. Bu hiç ýerde ýazylmadyk türkmençilikde bellenilen çäkmikä diýýärin. Ýöne bu elmydama şeýlemidi?
Biziň hemme ýerde görelde hökmünde görkezýän klassik şahyrlarymyzda-da gelinleriň gözelligi bilen birlikde olaryň kaddy-kamaty, göze ýakymly fiziki gurluşyny magtaýan goşgulary ýeterlik duş gelýär. "Yşk mülkiniň şasy" Mollanepesde-de, "Molla" Keminede-de kişiň maşgalasyna gözügidijilik duýulýan setirler bar. Hat-da klasymyzdaky okuwa pes ýetişikli (ikilikçi) oglanlaram beýik şahyrymyz Keminäniň 1 goşgusyny ("Mämeleriň" goşgusy) ýatdan bilýärdi. Diýmek şunça ajaýyp goşgularynyň içinden diňe şony saýlap ýatlan bolsa, olaň özünde bir ýetmezçilik bardyr diýmegiňiz mümkin. Siz mamla diýeli. Aslynda erbet zatlara çalt ýykgyn etmek bu adamzadyň naturasynda bar. Mundan gelip çykýar, kişiň maşgalasyna açgözlük bilen seretmegiň özi biz üçin klassika.
Söýüp okaýan şahyrym Kerim Gurbannepesowyň goşgularynda-da iliň gelinleri barada öwgüli sözler az däl. Ýöne intellekti aşa ýokary bolan ussadymyz bu işi örän inçelik bilen ýerine ýetirýär. Ol geljekde nesilleriň dillerinde dessan bolup öwreniljegini bilmedik klassik şahyrlarymyz ýaly "Golumy salyp ýakaňdan" diýenok. Ol muny "Ýagşyny wasp etmek şahyra adat" diýen ýaly mylaýym sözler bilen beýan edýär.
Çagalyk döwrümde obamyzda tutulýan ähli toýlarda 1 aýdym 10 ýyllap dagy moda bolandyr. Sözleri şeýleräk:
Bir gelin gördüm ajap,
Inçe bili bir gujak,
Ýöne onuň ýary bar,
Söz aýtsam muny duýjak.
Ýary diýilýän onuň äri bolmaly ýalňyşmasam. Diýmek, äri duýmasa, gelinem "ajap" bolsa onda pursady elden bermeli däl. Ýöne bizde barybir namys barada gürrüň edilende galan zatlar bir gyra zyňylýar. Ömürboýy sogap, din-diýanat diýip ylgasada namys-ar orta düşse "Arym köýenden imanym köýsün" diýýän millet bu.
Bir obadaşym bar. Bizden 10 ýaş dagy ulurak. Namysjaň oglan. Ýöne näme üçindir, aýalynyň geýnişine umuman üns berenok. Aýalam "sowremennyý", öte dar geýinýär, köýnek geýeni, geýmedigi bir ýaňkyň. Obamyzdan ýene bir "heleýbazrak" biri ýaňky geline "söz aýdypdyr". Turupdyr bir galmagal. Bulam muny ärine aýdypdyr. Garaz, ýaňky söz aýdan-a döwük-ýenjik bölümine, uranam polisiýa bölümine 15 gün dynç alyşa ugradylypdyr. Bu ýerde günäkär ýaňky söz aýdan diýip pikir edýärsiňiz. Ýöne meniň pikirimçe bu ýerde üçisem deň günäkär, aýal-a şolar ýaly "wyzywaýuşiý" geýineni üçin, ärjanam wagtynda muňa garşylyk bildirmedigi üçin.
Soňky döwür gyz-gelinleriň arasynda giň köýnek geýinmek moda bolan ýaly. Şuny kim çykaranam bolsa 2 dünýäsi abat bolsun.
Ýigitlerimizi namysdan, gelin-gyzlarymyzy haýadan aýyrmasyn...