Korrupsiýa-bu sözüň özi gorkunç. Onuň jemgyýete ýetirýän zyýany bolsa has çökderräk.
Okuwa, işe girmek üçin, zagran pasport almak üçin, daşary ýurda sroçny bilet almak üçin, maşynyňy guratlyk barlagyndan geçirmek üçin, işiňde ýokaryrak wezipä süýşmek üçin, çagaňy gowuja mekdebe okuwa ýerleşdirmek üçin, bankdan kredit almak üçin, hassahanalarda gowy bejergi almak üçin, dereksiz edaralardan gerekli sprawkalary almak üçin, garaz ýene köp zat üçin pully balagyňy geýip barmagyň hökmandyr.
Kisäň galyňja bolsa olar seni Ýaňgalaň bazaryndaky gawun satýan ýaşuly (adamçylygy ýaly gawunlaram gowy) ýaly güler ýüz bilen garşy alýarlar we bir kofe içip bolýançaň işiňi bitirýärler.
Boýny burugrak, "mysalasy gursun"rak bolup barsaň bolaýmaly zadam bolmanjyk geçer.
Meň ýaşaýan, görýän ýerlemde şeýleräk, belki, Sizde has gowy bolmagy mümkin.
Döwlet tarapyndan parahorluga garşy berk çäreler görülsede bu bela aramyzdan gidiberenok.
"Türkmen pahyr nirä barsa bäş manat berim bilen" diýýärdi Türkmengalaly halypamyz.
Belki günäkär özümizdiris. Sebäp bazarda bir harydy hiç kim almasa, söwdasy bolmaz we ol haryt öz-özi ýitip gitmek bilen bolar.
Parahorlarada hiç kim para bermese nirden alsynlar.
Onda para bermesek hemme zat düzeljekdä.
Bu mesele görnüşi ýaly beýle aňsadam däl.
Sebäp parahorlar il içinde uly abraýdan peýdalanýarlar. Halkyň olara gözi gidýär. "Tüweleme, planyň ogly başlyk bolupdyr, iň soňky maşyn alypdyr, jaýyny pylantüýsli edipdir" diýip.
Soňky döwür halal, haram gazanç diýlen düşünjeler aramyzdan ýitip barýar. Esasy köpräk gazanç etmek.
Sebäbi pylan gowy ýaşaýar diýip eşidýäs, ýöne pylany haram gazanýar, para alýar, hökümediň zadyny ogurlap satýar diýip ýazgarylýanyna duş gelemizok.
Aň-düşünjesi ösen ýurtlarda aýal-gyzlaryň ýaşy, erkekleriň gazanjy soralmaýar diýýärler.
Bizde salamdan soň işleýän ýeriň bilen alýan aýlygyň soralýar. Gyzlar barada gürrüň edilse ilki aýdylýan zat "pylanynjy ýyl eken" (biraz uzaklaşdygam).
Bir söz bilen aýtmaly bolsa parahorluk-bu düşünjesizlik.
Birinjidenä parahorluk düşünjesiz nesli kemala getirer. Okuwa para berip giren, ony para bilenem gutarar. Soň işede para berer. Garaz oň bar düşünjesi para bermek we almak bolar. Iş bilen küýi bolmaz, nädende nirden pul tapyp bolar, pylanyny pylan wezipe geçirsem, pylança alsam, edaraň çägindäki pylan zady satsam pylança bolar, barlag geläýsede pylançasyny berip ýaparyn diýen ýaly pikirler bilen ýaşar.
Ikinjiden düşünjesiz adam para berer. Düşünjeli, sowatly adamlar para bilen açylyp, ýapylýan gapylardanam özüne degişli zady kanun esasynda alyp çykmagy başarar (Elbetde, hemme gapylardan däl, ýöne köpüsinden). Okuwada para bermän, sowady, ylymy bilen girýän ýaşlarymyzam bar.
Korrupsiýany aýyrmak üçin hökümetimizem köp işler edýär.
Teklibim, korrupsiýaň alamatlary bar bolan ýagdaýynda jaň edip bolaýjak ynamdar nomerler bolsa, telewideniýe, radio, gazetlerde raýatlara öz hak-hukuklary barada has giňişleýin düşünje berilse ýerlikli bolarmyka diýýän.