Her kim eder özüne eder
Гуси вы, гусыньки, Gazlarym eý, gazlarym
Постойте, погодите, Birje salym duruňlaar
Меня, бедную, послушайте! Men biçäräni diňläňler
Летите вы, гусыньки, Biz tarapa uçuňlar
К дому моему родному, Meniň öýüme baryňlar
Передайте отцу моему, Ивану, Atam Iwana aýdyňlar
Матери моей, Марье, скажите, Enem Mariýa diýiňler
Что родная их доченька Olaryň eziz gyzjagazy
У девяти братьев свиней пасет, Dokuz doganyň doňzyn bakýar
За печкой живет, Ojagyň arkasynda ýaşaýar
Слезами исходит. Gözýaş baryny dökýär
А Сюоятар в горнице Suýutar öýüň töründe
На красном стуле сидит, Gyzyl kürsüde otyrýar
Себя сестрой величает, Dogan kimin aldaýar
Мною, бедной, помыкает. Men biçäräni kemsidýýär
В лес мне пирог с лягушатиной дала, Tokaýa sary gidemde gurbaga etin berýär
В туесок берестяной помоев налила! Ýanbaş suw gabyma ýuwundy guýup göýberýär
Gyzykly erteki şeýle dälmi? Kiçijik wagtymda multiklerde görerdim. Eýjejik gyzjagazlary. Zorluk baryny görýänleri.
Ýöne her hili zorlukdan hem sag-aman çykyp gidip öz ýoluny tapyp maksat-myradyna ýetýänleri. Bu erteikide hem şeýle.
Gyzjagaz dokuz erkek doganlaryň gyz jigisi. Bu oglan doganlar enesinden öýkeläp tokaýa gaýydýarlar. Gaýytmazyndan
ozal enesine şeýle diýýärler.
-Yzymyzdan gyz jigiň doguldy habary eşitmesek öýe gaýdyp gelmeris.
Oglanlar tokaýa öýkeläp gidenlerinden soň olaryň gyz jigisi dünýä gelýär. Emma bir Suýurtanyň
bahylçylygyna görä doganlara habar barmaýar.
Gyzjagaz ulalýar we enesinden hakykaty eşidýär. Özüniň tokaýda dokuz doganynyň bardygyny eşidip ölaryň
gözlegine çykýar. Tokaýa gidýär. Köp gözlegden soň doganlaryny tapýar emma Suýuarto diýilýän jadygöý aýal
onuň ornuny bireýýäm eýelän bolýar. Ol özüniň gyz jigisidigini doganlaryna aýytmakçy bolýar emma jadygöý gyzjagazy
jadylap ol doňuz bakýan wagtynda gepläp bilýär emma doganlarynyň ýanynda wagtynda gepläp bilmeýär.
Suýuarto oňa zulum baryny edýär, ony jaýa salmaýar, girelgede ojak ýanynda ýatyp turuzýar.
Agyzdan galan nahary iýdirýär. Doňuz bakmana gidende bolsa gurabaga etinden taýynlanan somsa bilen jan
saklamana mejbur edýär.Gyzjagaz şonda zarynlap asmandan uçyp baraýan gazlardan öýüne ata-enesine habar göýberýär.
Suýurtanyň gyzjagaza eden zulmynyň üsti açylýar. Dokuz dogan Suýuartany kowyp çykarýar. Gyz jigisini tanap
ony eý görüp depesinde saklap başlaýarlar.
Bu erteki meniň kelläme şeýle pikirleri getirdi.Olar barada duryp geçeýin. Ilkinji gelýän pikir kelläme,
näme üçin adamlar zuluma öwrenişip giden. Hemmeler diýen ýaly zulumyň tarapynda durlar.
Köp kitaplar zulumyň esasyny baýlykda we baý adamlarda görýärler emma meniň üns berişime görä
baýlyga eýe bolmadyk adamlar hem zulum etmekde baýlardan öňde bolsa öňde emma yzda däl.
Ine, şu ertekide hem görünip dur. Bu ýerde hiç kim baý däl. Emma şuňa garamzadan kiçijik gyz zulum baryny görýär
hatda ol öz doganlaryna ýagşylyk edýän pursatynda.
Dokuz dogan aldanýar jadygoý Suýuartadan. Doganlaryň aldanmasynyň sebäbi aňkawlyk. Olar Öz gyz jigisini özleriniň
aňkawlygyndan wagtynda tanamaýarlar. Aňkaw adamy aldamak aňsat. Aňkawlygyň sebäbi bolsa her kimiň özünde.
Erteki näme diýýär? Erteki adam öz aňynyň hemme ukybyny ýüz çykarmasa ol ýa özi zorluk edýär ýada özi zorlygyň
pidasy bolýar.
-Köçede şeýle ýagdaýlary görýän. Kiçijik okuwçy çagalar mekdebe gidip otyrlar. Olaryň öňünden koçijik çaga pişikler
ýada güjükler çykýar. Çagalar öňünden çykan jandarlary gowy gören bolup olaryň arkasyny sypalaýarlar, çörek
owuntygyny berýärler. Kiçijik haýwanlar olara ysnyşýarlar we indi özüni gowy gören çaganyň yzyna düşüp onuň
bilen bile ýörýerler we öz öýünden daşlaşýarlar. Okuwçylar edýän bu ýagşylygynyň nirä baryp direnjegini bilmeýär.
Olar bilen bile ýöräp barýan jandary öz öýünden ep-esli daşlaşdyryp şol ýerde hem kowýarlar. Özleri gaty ylgap
gaçyp gidýär. Haýwanjyk bolsa yzylap başlaýar öz öýüni gözläp. Bu diýenimden näme gelip çykýar. Hatda kiçijik
çagalar hem özleri bilmezden zulum edýärler.
- Ýene bir ýagdaý obalarda köp duş gelýär. Ata-eneler eşegi, kürräni öz çagalaryna ynanyp olaryň garamagyna
berip göýberýärler. Men birnäçe gezek gördüm bir topar mal bakýan çagalar bir eşege ýada bir kürrä ençeme bolup
münüp, ony köpçülik bolup çapýarlar. Eşek ýada kürre bu çagalaryň zulumyndan saralyp solup galýar.
Eşek araba goşup münüp baraýanlar hem eşegi gyssap onuň ýagyrnysyna kesgeldek bilen urýarlar. Bu aýydanlarym hem
zulumyň bir görnüşi.
Mallar, goýun-geçiler hem taýak baryny iýýärler.
Meni gynandyrýan zat adamlar haýwanyň arkasyny almaýarlar. Islendik adam haýwany islän ýerinde urýarlar
ýada öldürýärler emma bu jandarlaryň arkasyny alyp " haýwany urmana hakyňyz ýok" diýip hiç kim aýytmaýar.
Galanyny özüňiz biliň. Her kim eder özüne eder kişi kişä neme eder diýen nakyl bar.Bu nakyla üns berseň
öz eden ýamanlygyň özüňe gaýdyp gelmeli.