Höwesli syýahatçy Gerodot, Oýkumena diýilýän şol döwürdäki medeniyetli dünýäni gezdi. Ol Liwiýa, Müsüre, Wawilona, ​​Kiçi Aziýanyň şäherlerine, Demirgazyk Gara deňiz sebitine, şeýle hem Balkan ýarym adasynyň döwletlerine baryp gördi. Collectedygnan geografiki we taryhy maglumatlar, Taryh atly 9 göwrümli ylmy traktat üçin esas döretdi. Soň bolsa, döredijiligi Europeanewropa ylmynda aýratyn orny eýeledi - taryhy wakalaryň ýadygärligine, çeper prozanyň ýadygärligine öwrüldi. Dürli asyrlardan alymlar onuň eserlerini ulandylar. Tsitserod Gerodoty "taryhyň atasy" diýip atlandyrdy.

Gerodot Ortaýer deňziniň kenaryndaky kiçijik Halikarnassusda dünýä indi (häzirki Türkiýäniň Bodrum şypahanasy), zalym zalym mawzoleý tarapyndan dolandyrylýar we oňa "mawzoleý" diýilýän adatdan daşary owadan mazar gurmagy buýurdy we sanawa goşuldy. Dünýäniň ýedi täsinligi.

Gerodot Halikarnassusda takmynan 100 ýyl ozal ýaşapdy. Çagalykdan gämi duralgasynyň ýerli duralga gelmegine syn edipdir, deňizçileri, uzak ýurtlardan gelen täjirleri geň geýip, geň dillerde gürläpdir. Dürli ýükler getirdiler, Halikarnassusdan zeýtun ýagyny, çakyrlary, guradylan miweleri, küýzegärleri we şaý-sepleri alyp gitdiler. Gizlin açyk ýerler, uzakdan gelen gämiler çaganyň hyýalyny oýardy, özi ýüzmek islegini döretdi.

Halikarnassusdaky ýaşlygy we durmuşy hakda hiç hili maglumat ýokdy, özi hakda hiç zat ýazmady. Daýysy Paniasidiň ajaýyp epiki şahyr hasaplanýandygy mälimdir we bu hakykatyň özi Gerodotyň maşgalasynda edebi eser bilen meşgullanmagyň däp bolandygyny görkezýär. Elbetde, ol daýysyndan edebiýata we taryh bilen gyzyklanmany miras aldy. Emma Gerodot dogduk mekanynda uzak ýaşamady. Ilat ol ýerde höküm süren zalym Ligdamidiň garşysyna gozgalaň turuzdy. Paniasid oňa garşy söweşde çykyp öldi. Gerodotyň özi sürgün edildi. Ine, şonda onuň arzuwy hasyl boldy. Gämä münüp, ilki Samos adasyna gitdi. Ol ýerden bolsa uzak wagtlap özüne çekiji syýahatyna başlady.

Gerodot takmynan 10 ýyllap deňizlerde ýüzüp, dürli ýurtlara syýahat etdi, dürli adamlary diňledi we bellikler etdi. Takmynan takmynan 445-nji ýylda Afiny geldi we şol ýerde ilki bilen döredilen parçalary okap başlady. Dürli ýerlerde diňlenýärdi we her tarapdan öwülýärdi. Mundan başga-da, bu okaýyşlar üçin ep-esli pul baýragyny aldy. Bir ýyldan soň, filosof Protagoras, Miletusyň binagäri Gippodamus bilen bilelikde Furyň ähli Ellin koloniýasyny döretmäge gatnaşdy we oňa Furits lakamyny hem berdi. Elbetde, Furyda hekaýany tamamlap başlady. Işiniň başynda ruçka almaga sebäp bolan sebäpleri düşündirýär: Halikarnassusly Gerodot, adamlaryň arasynda wagtyň geçmegi bilen hiç hili hadysanyň ýok bolmazlygy üçin bu gözlegleri amala aşyrýar. Grekler we wagşylar tarapyndan kämil we ajaýyp işler nejis galdy. ”

Kompozisiýa taýdan eser iki bölege bölünýär. Birinjisinde, Gerodot Kiçi Aziýa ýarym adasyndaky Pars şasy Kiriň basyp alan gadymy ýurdy Lidiýanyň hekaýasyny beýan edýär. Şol bir bölümde Müsür, bu ýurduň däp-dessurlary we derýalary barada gürleýär, Pars taryhyny gürrüň berýär, dürli etnografiki we geografiki maglumatlary berýär. Esasy bölegi hasaplanýan ikinji bölüm, grek-pars söweşleriniň taryhyny we wakalaryny görkezýär. Baýramçylyk beöň 479-njy ýylda Sestusyň ellinleri tarapyndan tutulmagy bilen tamamlanýar. e.

Soňra 9 kitaba bölünen we 9 sazyň adyny göterýän Taryhda Gerodot beýik adamlaryň durmuşyndan faktlara salgylanyp, wagşylaryň geň däp-dessurlary barada aýdypdyr, ajaýyp we ajaýyp binalar hakda düşünje beripdir we adaty bolmadyk tebigy hadysalary belläpdir. Bu eserinde özüni hakyky suratkeş, faktlary öwrenýän, olara baha berýän we netije çykarýan başarnykly gözlegçi alymdygyny subut etdi. Gerodot işini dowam etdirmek islän bolsa gerek, ýöne bir zat oňa päsgel berdi.

Galkynyş döwründe Lorenzo Walla Taryhy latyn diline terjime etdi. Kitap 1479-njy ýylda Wenesiýada neşir edildi we şol pursatdan başlap Europeanewropa ýurtlarynyň alymlarynyň we syýasatçylarynyň arasynda paýlanyşy başlandy. Gerodotyň taryhy dünýäniň ähli ýokary okuw mekdepleriniň diýen ýaly kitaphanalaryna girizildi.