Ölümiň bosagasynda duran her onunjy adam, adaty bolmadyk duýgular hakda gürleýär we beýleki dünýäni görendigini öňe sürýär. 

Köplenç wagtyň haýal akymy hakda, tuneliň ahyrynda bedeni we ýagty ýagtylygy galdyrýar. Şeýle-de bolsa, alymlar bu subutnamany ölümden soňky ýaşaýşyň subutnamasy hasaplamaýarlar. Ölüme ýakyn bolan tejribe, ýürek tussaglygyndan soň beýniniň birnäçe wagtlap işlemegini dowam etdirýändigini görkezýär.

Soňky durmuş ylmy düşündiriş tapýar

2017-nji ýylda Liege uniwersitetiniň (Belgiýa) hünärmenleri kliniki ölümden aman galan 154 hassanyň ýazmaça görkezmelerini öwrendiler. Hemmeler diýen ýaly şol bir duýgynyň üçüsini suratlandyrdylar: rahatlyk duýgusy, uzyn tuneliň üstünden uçmak we şol syýahatyň ahyrynda peýda bolan ýagty yşyk. Käbir diri galanlar bedenlerinden çykyp, perişdeler we ruhlar bilen duşuşandygyny aýdýarlar.

Şeýle-de bolsa, tejribeli duýgularyň tertibi köplük üçin birmeňzeş däldi. Soraga gatnaşanlaryň diňe 20 göterimi ilki bilen bedeniniň çäklerini terk edendiklerini, soň bolsa ýagty çyra görendikleri sebäpli tuneliň üstünden hereket edip başlandyklaryny aýtdylar. Eseriň awtorlarynyň pikiriçe, bu her bir adamyň ölüme ýakyn tejribesiniň başgaçadygyny görkezýär. Belki, ölýän adamyň başdan geçirýän duýgulary we galýusinasiýalary olaryň diline we medeniýetine baglydyr.

Bu maglumatlar amerikan gözlegçileriniň netijelerine laýyk gelýär. Dört ýyl töweregi wagt bäri ölümden soňky ýürek keselleriniň hassalyk taryhyny ýygnaýarlar. Alymlar bu adamlary direltmäge synanyşan lukmanlar we şepagat uýalary bilen söhbetdeşlik geçirdi.

Iň geň galdyryjy zat, diri galanlaryň köpüsiniň lukmançylyk işgärleriniň gepleşiklerini göni manyda edendikleri we hereketleriniň yzygiderliligini takyk düzendigi. Näsaglaryň üçden biri hemme zadyň gaty haýal bolup geçýändigini we wagtyň bes edilene meňzeýändigini aýtdy. Mundan başga-da, Belgiýalylar ýaly durmuşyň we ölümiň bosagasynda duran amerikalylar rahatlyk duýgusyny başdan geçirdiler, daşardan ýagty yşyk we bedenlerini gördüler.

Bu maglumatlaryň hemmesi, ýürek tussaglygyndan soň beýniniň birnäçe wagtlap işlemegini dowam etdirip biler, ýöne aň galýar.





Alymlar adamlaryň ölümden soň näme duýýandyklaryny anykladylar.

Memat iň soňkusyna çenli dowam edýär.

Beýleki dünýädäki ýatlamalar bilen gyzyklanýan kanadaly lukmanlar Amerikaly kärdeşleriniň gipotezasyny barlamak kararyna geldiler. Durmuş goldaw ulgamlaryndan aýrylandan soň dört umytsyz hassadan beýni ensefalogrammalaryny alyp bildiler. Ilkibaşda azajyk tapawutlara garamazdan, hemmesi ölümden ýarym sagat we ondan soň ýene bäş minutlap gaty meňzeş boldy. Bu, adamlaryň kliniki ölüm wagtynda şol bir duýgulary başdan geçirmeginiň düşündirişi bolup biler.

Mundan başga-da, maýyp hassalaryň biriniň ýüregi urmagy bes edensoň, on minutlap işlemegini dowam etdirdi. Bu ensefalogrammalar çuňňur ukyda ýazylanlara meňzeýärdi. Şol bir wagtyň özünde beden durmuşyň alamatlaryny görkezmedi - impuls, gan basyşy, ýagtylyga reaksiýa ýokdy.

Monreal uniwersitetiniň (Kanada) alymlary, ensefalogramma göni çyzyk görkezeninden soň hem nerw öýjükleriniň ölüminiň esasy subutnamasy bolan beýniniň işini ýazga almagy başardylar. Ilki bilen çuňňur komadaky näsagda ensefalogrammanyň göni çyzygynyň üstünde beýniniň işjeňligini gördüler. Soň bolsa, tersine koma ýagdaýyna ýörite girizilen pişikleriň ensefalogrammalarynda şuňa meňzeş üýtgemeler tapyldy. Öň näbelli yrgyldylar gippokampda ýüze çykypdyr - ýat we aň-bilim ukybyna jogap berýän beýni sebiti - beýni korteksine geçýär.



"Gören zatlaryna garaňky." Adam

gormonlaryň täsiri astynda ölümden soň derrew ýüzbe-ýüz bolýar

Amerikaly alymlaryň pikiriçe, beýni diňe bir ýürek bilen ölmeýär, tersine, iki esse tizlikde işläp başlaýar. Baýrak ulgamynda we aň-bilim işlerinde möhüm rol oýnaýan lezzet gormony bolan dopaminiň çykmagy takmynan 12 esse ýokarlanýar. Şonuň üçin adamlarda bir tarapdan rahatlyk, beýleki tarapdan bolsa gaty çalt pikirlenmek duýgusy bolup biler. Theeri gelende aýtsak, kliniki ölümi başdan geçirenleriň 65 göterimi bu barada gürleýär.

Mundan başga-da, agyry pursatynda serotoniniň derejesi 20 esse ýokarlanýar, bu sebäpli degişli reseptorlaryň köpüsi beýnide işjeňleşýär. Olar hem öz gezeginde wizual galýusinasiýa bilen baglanyşykly. Bedenden çykmak, perişdeler we ruhlar bilen duşuşmak, tuneliň ujundaky ýagty yşyk - bularyň hemmesi bagt gormonynyň çykmagynyň netijesi bolup biler.

Ysraýyl gözlegçileri ölümiň ýakyn tejribesini ýürek tutmagy we gan akmagy sebäpli kislorod ýetmezçiligi beýniniň nädogry işlemegi bilen baglanyşdyrýarlar. Lifehli durmuşyň gözümiziň öňünde ýalpyldawuk duýgy (diri galanlaryň ýarysy diýen ýaly muny ýada salýar) beýniniň prefrontal, orta wagtlaýyn we parietal loblarynyň işjeňleşmeginiň netijesidir. Bu ýerler beýlekilerden has uzyn gan we kislorod bilen üpjün edilýär we iň soňky öçürilýär.


Terjime eden: @Wonderwoman