Sazak iň soňky ekzamenleriň öň ýanynda ýene oba rowana boldy. Özüniňem galpyldysy az däldi. Syrynyň paş bolaryndan az heder edenokdy. Aladaly pikirler basmarlaýardy. Ýagdaýyny aýdyp, ekzamen bahanasy bilen basymjak yzyna at salasy gelýärdi.

Gepi nämeden başlajagyny bilmänem, kän ýaýdandy. Ýöne kakasynyň özi muňa itergi beräýdi. Ol ýeke gulakly pili bilen jaýlarynyň gapdaljygyndaky ep-esli meýdany birgeňsi edip tekizläp ýördi. Sazak birbada sesini çykarman, ellerini döşünde gowşuryp, kakasynyň işine syn etdi. Şol wagt onuň ýanyna ejesi geldi.

—Kakaň seň üçin täze jaý salmakçy bolýa, oglum!—diýip, Sadap daýza alyn saçlaryny düzedip goýberdi-de, dylym-dylym etdi.—Tüweleme, kolhozyň epeý kişileriniň wezipesinde boljak bolsaň, gelim-gidimiňem köpeler, işalla. Ine, onsoň, gelen adamlar bilen özbaşyňajyk... öz tamyňda...

Sazak ejesiniň sözüni soňlatmady:

—Aý, eje, meň üçin-ä jaý aladasyny birneme soňraga goýsaňyzam bordy—diýip, pessaý gepledi.

Enäniň ýüregi bir zat syzan bolarly. Üstünden gaýnag suw guýlan dek, onuň ini dyglap, ýüzi üýtgäp gitdi. Ogly pessaý geplese-de, onuň sözleri enäniň gulaklaryny şaňlatdy.

—O näme üçin?—diýip, Sadap daýza howsala bilen sorady. Ur-tut hem Sähet aga tarap gygyrdy.—Aýu, hany, bärik bir gelip git-le... Ogluň-a bir zat diýjek bolýa!

Sähet aga gum almak üçin ýere sünjen pilini şol durşuna goýdy-da, gabaklaryny agras galdyryp, eneli-ogla sowuk nazaryny aýlap goýberdi. Soňra goşawujyna tüýkürip, ýene pile ýapyşdy. Niýetlän gumuny çen eden ýerine oklansoň, pili täzeden ýere sünçdi. Bilinde daňan güllüje ak ýaglygyny çözüp, ýüzüniň derini süpürdi. Şundan soň aýalyna tarap agras ädim urdy. „Näme gep bar?“ diýen manyda onuň ýüzüne ýene bir gezek agras nazar salansoň, çeträkde seteran goýlan pürsleriň üstüne labyryny goýberdi. Ýüzüni özüniň tekizläp ýören meýdançasyna tarap öwrüp, dymdy. Şeýdip az salym oturdy.

—Ogluň-a entek meň üçin jaý aladasyny etmäň diýýä-le?!—diýip, Sadap daýza bir oglunyň, bir adamsynyň ýüzüne seredip gepledi.—Seň habaryň ýokmudy bi zatlardan?

—Men-ä zatdan habarly däldirin!—diýip, biparh ýaly geplese-de, Sähet aganyň ýüzüne barha sowuklyk çaýylyp, gaşlarynyň çalaja çytylyp ugrany, kalbyna alada aralaşany mese-mälim duýuldy. Şeýle-de bolsa, ol syr bildirmedi. Ardynjyrady. Soňam Sazagyň ýüzüne soragly nazaryny gönükdirdi. Gaýdyp sesini çykarmady.

Sazak bu wagt diýseň kyn ýagdaýa düşüpdi. Ol özi hakda telim ýyl bäri alada galyp ýören mähriban adamlary nädip ýalana daňjagyny bilenokdy. Bir zat bokurdagyna tegek bolup duran dek, zol ardynjyraýardy. Geplände sepiniň bilnäýmeginden aljyrap, sesi titredi:

—Aňyrda galmaly boljak, kaka!

—Hih!—diýip, Sadap daýza ýylanyň guýrugyndan basan dek, içini çekdi.—Men indi nätsemkäm?! Şunça ýaşa ýetirip... Il-günüň ýanynda näme diýeýin!.. Öý-işik etjekdim...—Sadap daýza sözüniň soňuny aga ýazdyrdy.—Bäş ýyllap gözüm ýoluňda boldy. Indibir bizden uzaga gitme ahyry!

—Hany, bes etsene-aýt!—diýip, Sähet aga aýalyna gahar bilen elini salgap goýberdi.—Aglar ýaly näme bar! Ölüm-ýitim ýog-a!

Sadap daýza ýene şumjardy:

—Diri aýralygam ene bol-da, çekip gör!

Sähet aga ýüzüni barha gamaşdyrdy:

—Bar-aýt! Git-de, çaý oturt!

Ejesi, hamala, ogly häziriň özünde gözünden uçup barýan dek, Sazaga delmuryjy nazaryny dikip-dikip gitdi. Sähet aga-da gaýdyp sesini çykarmady. Ogluna jaý salmak üçin tekizleýän ýerine nazaryny dikip, dymdy oturdy.

Pikirini welin, çaý başynda dowam etdirdi:

—Näme, aňyrda galmaga başga adam ýokmuka?

Gün geçirmez bagly paýtagta bolan höwes Sazagy atanyň öňünde ýalan sözletdi:

—Akademiýada galsam diýýän, kaka! Başaryp bilsem, alym bolmak niýetim bar...

Sähet aga ýene esli salym içini hümletdi:

—Eger çäre tapylar ýaly bolsa-ha, Kerim daýyň bilen mollumlaň ýanyna baryp göreýin... Ýa-da başlyk ol ýerik „Bize agrenom zerur gerek“ diýip, haýyş haty iberse...Gyz maşgala diýeniň-ä öň-soň örüsini-ojagyny täzelemeli... Ýöne erkek kişi welin, ata ojagyny saklasa gowy-da, ogul...