Ebu Hanife heniz kiçijik çaga mahaly Kufa şäherine bir adam gelipdi. Ol pelsepäniň batgasyna batan, Allahy inkär eden biridi. Baran ýerinde alymlar bilen jedel gurardy. Hiç gypynç etmän, bolar-bolgusyz pikirlerini öňe sürerdi. Ine, ol Kufa şäherine-de ýerli alymlar bilen jedelleşmäge gelipdi. Ýaňky pelsepeçi günleriň birinde adamlaryň hümerlenşip duranyny görüp:
– Eý, musulmanlar! Araňyzda meniň bilen bäs etjek barmy? – diýip sorady.
Kufeli musulmanlar onuň sözüne hezil edip gülüşdiler-de, şeýle jogap berdiler:
– Eý, hiç zatdan habary bolmaýan gapyl adam! Heniz çagalykdan hem saýlanmadyk, körpeje mugallymymyz bar. Eger şondan üstün çykyp bilseň, uly alymlarymyz hem seniň bilen ýaryşyp biler. Beýleki alymlar bilen bäsleşmek üçin ilki şol çagany ýeňmeli bolarsyň...
Allahy inkär edýän pelsepeçi: «Ýeri, bolýar. Ol dogmanyhem ýeňäýerin – diýip jogap berdi.
Şeýlelikde, bäsleşigiň wagtyny hem-de geçiriljek ýerini belleşdiler...
Kufanyň ilaty topar-topar bolşup, bäsleşigiň geçiriljek ýerine geldi. Ol ýere ýygnanan märeke hyň berýärdi... Pelsepeçi kürsüde oturan ýerinden, daş-töweregine ulumsylyk bilen seredýärdi. Heniz Ebu Hanife gelmändi. Aradan ýarym sagat geçipdi, emma körpe alym henizem gelenokdy... Wagt geçdigisaýy, pelsepeçiniň ýüzi begençden ýaňa ýagtylyp, erni bir ýere gelenokdy. Ol: «Elbetde, menden gorkusyna gelip bilýän däldir...» diýýärdi.
Soňam, ernini gulagyna ýetirip, ha-ha-haýlap gülýärdi. Hondanbärsi bolup, ulumsylyk bilen daş-töweregine garanjaklaýardy. Şol wagt garaşylýan çaga içerik girdi. Körpeje alym märekäni bir ýan çetinden böwsüp barşyna, merdemsi hereketler bilen pelsepeçiniň maňlaýyna baryp durdy.Pelsepeçi çöňňelen gözlerini meniklije çaga dikip:
– Körpeje, näme beýle gijä galdyň? Ýa gorkudan ýürejigiň ýarylaýdymy? – diýip sorady.
Täsinje çaga gaty arkaýynlyk bilen başyny galdyrdy-da:
– Ýok-la, gorkmadym..! Öýümiz derýanyň o ýüzünde ýerleşýär. Bärik geçmekçi bolanymda, derýanyň köprüsi ýykylaýmazmy?! Köprüsiz geçip bilmejegime gözüm ýetensoň, şol ýerdäki agaçlara gaýyk bolup, meni dessine geçirmeklerini buýurdym. Ol agaçlaram gaýyk boldular-da, meni bärik geçirdiler. Ine, şu sebäpden gijä galdym – diýip jogap berdi.
Pelsepeçiniň çasly gülküsi daş-töwerege ýaň saldy. Ol jak-jaklap gülüp oturyşyna:
– Eý, akmak çaga, heý, agajambir gaýyga öwrülermi? Sen-ä kemakyl ekeniň... – diýdi.
Meniklije çaga birden ileri omzap:
– Asyl diwana bolan-a seniň özüň..! Bir gaýygyň öz-özünden döräp biljegini kabul edip bileňok-da, gözýetmez asmanyň, uç-gyraksyz älemleriň öz-özünden döräp biljegini neneň kabul edip bilýäň? Seniň akylyň-a guşuňkyça-da ýok! – diýdi.
Çagadan beýle zatlary eşiden pelsepeçi näme diýjegini bilmedi. Az salymdan özüni ele aldy-da:
– Eý, körpe, taryp edişleriçe bar ekeniň. Meni oslamadyk ýerimden urduň. Ýeri, sen Allahyňy hem görkez bakaly, onsoň ynanaýyn! – diýdi.
Ymam Agzam salyhatlylyk bilen töweregine garanjaklap:
– Maňa bir käse süýt getiriň! – diýdi.
Şol bada süýt getirdiler. Ebu Hanife süýtli käsäni eline alyp durşuna, garşydaşyna sorag berdi:
– Eý, adam! Ýag bilen peýnir nämeden öndürilýär?
– Elbetde, süýtden öndürilýär.
– Hany, onda şu süýdüň düzümindäki ýag bilen peýniri görkez bakaly!
Ol adamyň ýüzi ak tam boldy. Näme etjegini bilmän, doňup galdy. Aljyrap, sakawlap durdy:
– Ol aýdýanlaryň görünmez-ä!
Ymam Agzam onuň öz çoçgaryna özüni çolady oturyberdi. Ol adamyň boýun bolmakdan başga çäresi ýokdy. Ebu Hanife nurana ýüzüni oňa öwrüp, şeýle diýdi:
– Şu süýdüň düzüminde ýag bilen peýniriň bardygyny kabul etsegem, hiç birini görkezip bileňok-da, Beýik we Kerim bolan Allahy «Ine, Allah» diýip, görkezip biljekmi? Ýag nähili süýdüň her bir zerresinde bar bolsa, Allah-da bardyr, emma görkezip bolmaz. Sebäbi bu gözler Ony görjek güýje eýe däldir.
Pelsepeçi öz eňegine tutdy:
– Ýene bir soragym bar, şoňa-da dogry jogap berseň, ýenilendigimi kabul etjek.
Kufa ilatynyň ählisi bir gulaga öwrülip, çekeleşige syn edýärdi. Çekeleşigiň iň gyzgalaňly ýeridi. Pelsepeçi:
– Sen Allah bardyr diýýärsiň. Seniň Rabbyň şu wagt näme edýär? – diýip sorady.
Oglanjyk üçin ýene-de amatly pursat döräpdi. Ol garşysyndaky kemakyla hetdini tanatmaküçin:
– Kürsüden aşak düş, jogabyňy şol ýerde berjek – diýdi.
Garaňky pikirleriň eýesi bolan pelsepeçi kürsüden düşen badyna, Ebu Hanife onuň ýerine geçdi-de:
– Şu wagt Beýik Allah seniň ýaly ýaramaz häsiýetli adamyny kürsüden düşürdi-de, meniň ýaly bir guluny şol kürsä çykardy – diýip jogap berdi.
Pelsepeçi adam: «Boýun bolýan» diýip gygyrdy-da, şol ýerde ähli etmişlerine toba edip, kelemesini öwrüp,musulman boldy.
Numanyň adamlary söz bilen ynandyrma başarnygy ýokarydy. Çagalygyndan tapawutlanan Ebu Hanife ulalan çagy-da belent derejä ýetdi. Ymam Şafy hezretleri ol hakynda şeýle diýýär:
– Ähli adamlar fykyhda Ebu Hanifäniň şägirdidir. Her kim fykyhda onuň ylmyna mätäçdir.