Suw wodorod we kisloroddan ybarat suwuklyk, howadan soň ýaşaýyş üçin iň zerur madda. Janly-jandarlaryň takmynan 55-70% suwdan durýar. Birnäçe hepde iýmit bolmazdan, ýöne birnäçe gün suwsuz ýaşamak mümkin. Sagdyn bolmak we ýeterlik gan mukdaryny saklamak üçin adam bedenine suw gerek. Bu häsiýetler sebäpli suw “gizlin iýmit” diýilýär. Stambul Florensiýa Nightingale keselhanasynyň ýadro lukmançylyk merkeziniň hünärmeni Dr.Mari Benli durmuşymyzyň özeni bolan suwuň aýratynlyklaryna ünsi çekýär. Gündelik suw zerurlygymyz näme?

Beden suwsuzlyk duýgusy bilen suwsuzdygyny görkezýär. Şeýle-de bolsa, suwsuzlyk duýlanda, beden eýýäm suwsuzlanýar, şonuň üçin suwsuzlyga garaşman suw içmek sagdyn durmuş üçin zerurdyr. Uly, sagdyn adam günde iki litr (takmynan 8 stakan) suw içmeli. Içmek suwy beden üçin iň peýdaly suwuklyk bolsa-da, goşmaça şeker, süýt, çorba we ösümlik çaýlary bolmadyk miwe suwlary gündelik suwuklyk islegini hem kanagatlandyryp biler. Miwe, gök önümler we beýleki iýmit önümleri bilen bedenimize ep-esli mukdarda girýär. Şekerli içgiler suwuň doly ornuny tutup bilmeýär, sebäbi suwuň siňdirilmegini azaldýar. Kofe, çaý we alkogol maddalary suwsuzlyga sebäp bolýar, sebäbi olar bedenden suwuň çykmagyny artdyrýarlar. Bir käse çaý we kofe diňe ýarym stakan suwa deňdir.

Süýümli we süýji iýmitler, duzly iýmitler, et we beýleki belok iýmitleri sarp edilende, agyz suwunyň mukdary hem köpelmeli, sebäbi bu maddalar suwy baglanyşdyrýar. Bedeniň gyzgynlygy ýokarlanan ýa-da bedenden suw ýitirilen ýagdaýynda, gündelik suw kabul edilmegini talap edýär. Şonuň üçin febril kesellerinde, içgeçme we gusmak kesellerinde, bedenden suwuň çykmagyny ýokarlandyrýan dermanlar ulanylanda, ýitirilen suwuklyga görä has köp suw içmeli. Gyzzyrma ýüze çykan ýagdaýynda, bedeniň gyzgynlygynyň her derejesi ýokarlanmagy üçin günde 50 – 75 ml köp suw içmeli.

Suw iýmitiň siňdirilmegi, myşsalaryň gysylmagy, kislorod we ýokumly maddalary beden öýjüklerine daşamak, bedeni galyndy materiallaryndan arassalamak we bedeniň temperaturasynyň deňagramlylygyny saklamak üçin zerurdyr. Mundan başga-da, iç gatamagynyň öňüni almak, deriniň çyglylygyny goramak, bedende toplanan artykmaç ýaglary aýyrmak we bedende suw ýygnamagynyň öňüni almak üçin her gün ýeterlik suw içmeli.

Aç bolmak dietasyna eýerýänler üçin köp suw içmek diňe bir ýaglaryň we beýleki metabolik galyndylaryň bedenden aýrylmagyny üpjün etmän, eýsem doýmak duýgusyny döredýär. Käwagt suwsuzlyk duýgusyny açlyk duýgusy bilen bulaşdyryp bileris we aslynda gereksiz iýýäris, suw içmek arkaly basyp bolýan duýgy. Günüň dowamynda ýygy-ýygydan suw içmek beýle ýalňyş pikirleriň öňüni alýar.

Gaty köp suw içmek zyýanlymy?

Adaty şertlerde sagdyn adam tarapyndan sarp edilýän mukdarda suw hiç hili zyýan bermez. Gerekli suwdan köp içseňizem, bedendäki möhüm maddalary zyňmak mümkin däl. Şeýle-de bolsa, aşa köp suw uzak wagtlap içilse, bedeniň suw, duz balansy bozulýar we çynlakaý meseleler ýüze çykýar. Suwy aşa köp kabul etmek bilen öýjüklerdäki duz çykýar. Bu ýagdaýda beýni öýjükleri has köp täsir edýär we beýnide zeper ýetýär.

Yssy howada

Adaty günde bedenimiz her gün iki litr töweregi suw ýitirýär. Bug görnüşindäki dem alyş bilen 240 ml suw, adaty derlemek bilen 120 ml, defekasiýa bilen 120 ml suw ýitirilýär. Yssy günlerde ýa-da güýçli maşklardan soň derlemek bedeniň suw ýitgisini ýokarlandyrýar. Distirirlenen suw bilen deňeşdirilende, gündelik içmeli suwuň mukdary üç ýa-da dört litre çenli köpeldilmelidir. Suw zerurlygy daşky gurşawa we adama görä üýtgäp biljekdigi sebäpli, içmeli suwuň mukdary suwsuzlyk duýgusyna we peşewiň reňkine görä sazlanmalydyr.

Gowy suw nähili bolmaly?

Onda kesel döredýän mikroorganizmler bolmaly däldir. Içmek üçin yssyz, reňksiz, düşnükli we ýakymly bolmaly. Suwda fenollar we ýaglar ýaly suwa erbet ys we tagam berýän maddalar bolmaly däldir. Wodorod sulfidi, demir we marganes ýaly elementleri öz içine almaly däldir. Suwda zyýanly himiki maddalar bolmaly däldir. Käbir himiki maddalar zäherli bolup biler; arsen, kadmium, hrom, selen, gurşun, simap ýaly. Mundan başga-da, bariý, nitrat, florid, radioaktiw maddalar, ammiak, hlorid ýaly maddalar saglyga ýaramaz täsir edýän maddalardyr.

Onda nitritler, ammiak bolmaly däldir. Bular suwuň organiki maddalar bilen hapalanandygyny görkezýär. Beýleki tarapdan, Nitrat hapalanmanyň aşa ýokary derejä ýetendigini görkezýär. Içimlik suwda bu maddalaryň bolmagy howplydyr. Çagalar üçin has howpludyr. Suwda 200 milligramdan gowrak hloridiň bolmagy hapalanmagyň alamaty hasaplanyp bilner. Un 1 milligramdan az bolmaly däl we litr üçin 2 milligramdan köp bolmaly däldir. Demir 1 litrde 1-2 milligram bolmaly.