Fransiýa hakda iň gyzykly faktlar #1

Günbatar Ýewropa ýurtlarynyň arasynda Fransiýa iň uly meýdany eýeleýär (547 müň inedördül km ýa-da EUB-iň bäşden bir bölegi). Iň köp ilatly Günbatar Ewropa döwleti (67 milliondan gowrak ilat) Germaniýadan soň ikinji ýerde durýar. Uly ýurduň iň uly şäheri Paris, paýtagty we Fransiýada ýeke-täk millioner şäherdir. Ilaty 2,2 million töweregi. Tourist syýahatçylyk akymynyň mukdary boýunça öňdebaryjy orny eýeleýär.

Fransiýanyň meýdanynyň üçden iki bölegi düzlüklerden ybarat. Içerki kenarlary Ortaýer deňziniň we Demirgazyk deňizleriň, Atlantik ummanynyň we Iňlis kanalynyň suwlary bilen ýuwulýar, onuň aşagyndaky Fransiýany Beýik Britaniýa bilen birleşdirýän (51 km) dünýäde iň uzyn üçünji demirýol ewrotunnelden geçýär. Fransuz kenar ýakasynyň uzynlygy 5,5 müň km. Mont Blan dagy Günbatar Ewropada iň ýokary belentligi (4,8 km). Fransiýa bilen Italiýany baglanyşdyrýan köpçülikleýin 11,6 kilometrlik awtoulag tuneli goýuldy. Ýurtda 43 welaýatara we 7 milli seýilgäh, 156 tebigat goraghanasy we 429 kenarýaka gorag zolagy bar. Iň uzyn derýa Loire (1,020 km).

«Deňizdäki dag» diýlip atlandyrylýan Korsika adasy — Sisiliýa, Sardiniýa we Kiprden soň Ortaýer deňziniň adalarynyň arasynda dördünji orunda durýar. Ol materik Italiýa bilen Fransiýanyň kenarlaryndan iki esse diýen ýaly ýerleşýär. Günorta Korsikanyň paýtagty Ajaccio-da Napoleon I Bonapart dünýä indi, ähli korsikliler tarapyndan hormatlanýar. Imperatoryň keşbi bu ýerde hemme ýerde — köçeleriň, çakyrlaryň we kofeleriň, otkrytkalaryň, ýadygärlikleriň we heýkelleriň adynda. Napoleonyň öý muzeýi, onuň gizlin ýazgysy we hatda Moskwanyň basyp alynmagynyň hormatyna ýadygärlik bar. 15-nji awgustda Korsika Napoleonyň doglan gününi belleýär.
Fransiýa şol bir sebitde, emma daşary ýurtlary göz öňünde tutup, onuň subýektleri 12 wagt zolagynda ýaşaýarlar. Bir wagtlar bu ýurduň dünýäniň ähli sebitlerinde diýen ýaly koloniýalary bardy. Olaryň birinjisi 1534-nji ýylda Kanada (Täze Fransiýa), iň soňkusy häzirki Wanuatu Respublikasynyň (Täze Gibridler) 1980-nji ýylda garaşsyzlygydy. Öňki koloniýalaryň köpüsinde resmi diliň fransuz dilinde galandygy bellärliklidir.

Fransiýanyň milli baýdagy — gök-ak-gyzyl üç reňk — 1794-nji ýylda, Beýik Fransuz ynkylaby döwründe döredildi. “Tours of Saint Martin” -ni aňladýan gök reňk, ilkinji fransuz şasy Klowis I. döwründen bäri dowam edip gelýär. Ak, ylahy arassalygy we Joan of Arc-yň tarapdarlarynyň nyşanyny alamatlandyrýar. Gyzyl reňk Pari Parisiň ilkinji ýepiskopy — St. III asyrda jezalandyrylan Dionisius (Saint-Denis). Montmartre depesinde. “Fleur-de-lis heraldic fleur-de-lis” Fransiýada şa güýjüniň nyşany we Göçme Merýem Merýemiň nyşanydyr.
Gadymy rimliler Fransiýany esasan kelt taýpalarynyň wekilleri — Gaullaryň bir bölegi hökmünde tanaýardylar, söweş ruhy we kellelerinde otly gyzyl reňkli latyn «gallus» (horaz) etnonimini alan Gaullar. Netijede, Gaullar rimliler bilen assimilýasiýa edildi we wagşy halklar — burgundlylar, wizigotlar we V asyrda esaslandyranlar bilen garyşdy. Salik franklary bilen fransuz döwleti. “Gallic” horazy, ata-babalarynyň we fransuzlaryň sypaýy häsiýetiniň nyşany hökmünde soňra Fransiýanyň göçme nyşanyna öwrüldi we teňňelerde, bannerlerde, markalarda şekillendirildi.

Dünýäde iň köp zyýarat edilýän 100 muzeýiň sanawynda Luwr birinji orny eýeleýän Fransiýada 8 muzeý bar, Orsaý muzeýi hem TOP 10-da. Rouen we Strasburg soborlary dünýäniň iň beýik on ybadathanasynyň hataryna girýär we Pari Parisiň nyşany Notre Dame de Pari Paris Gýugonyň “Notre Dame Cathedral” romanynyň baş gahrymany boldy. Wersal Europeewropadaky iň uly köşk we seýilgäh ansamblydyr; häzirki wagtda gurluşygy 260 milliard ýewro töweregi sarp etdi. Fransiýanyň paýtagtynyň golaýyndaky Disneýlendiň ýerleşýän ýeri, Europeanewropanyň 1200 ýerinden saýlandy.

Fransiýanyň meşhur nyşany, dünýädäki tölegli diňleriň arasynda iň köp zyýarat edilýän we planetanyň ähli gözel ýerlerinden iň köp surata düşen Eýfel diňidir. Ol 1889-njy ýylda Bütindünýä ýarmarkasy üçin guruldy we şu güne çenli Pari Parisiň üstünden ýokary galýar, başda «gülkünç gurluş» wakanyň soňundan ýykylmagy meýilleşdirilýärdi we şol bir kezzapçy diňi iki gezek döwdi. Fransuzlar Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň nyşanyna öwrülen başga bir möhüm ýer bilen baglanyşykly. Amerikan halkyna azatlyk heýkeli berenlerdi.

EUB oba hojalygynyň 25% -ini Fransiýa tutýar. Oba hojalygynyň ortaça meýdany (takmynan 30 gektar) boýunça Ýewropa ýurtlarynyň arasynda öňdebaryjy orny eýeleýär. Iň uly gidroelektrik stansiýasy ýarym müňe golaý gidroelektro stansiýany öz içine alýan sebitde ýerleşýär, ýöne esasy elektrik akymy ýadro desgalary tarapyndan üpjün edilýär. Nuclearadro energiýasy boýunça Fransiýa dünýäde öňdebaryjydyr we elektrik üpjünçiligi taýdan dünýäde iň uly eksportçydyr.

Fransiýa konýak we şampan doglan ýeri, iň uly çakyr öndüriji diýen ugurda Italiýa bilen bäsleşýär we üzümçilik meýdany boýunça (Ispaniýa we Hytaýdan soň) dünýäde üçünji ýerde durýar. Häzirki zaman Marsel sebitindäki ilkinji üzümler 6-njy asyrda ekilipdir. Miladydan öňki e. Fokiýaly grekler tarapyndan, ýöne üzümçiligiň ösüşi Rim imperiýasynyň döwründe başlap, orta asyrlarda dowam edipdir. Şerap daşamak üçin ilkinji bolup agaç çelekleri ulanan fransuzlar we deňiz gämileriniň kuwwatyny ölçäp başladylar, soňra «ton» sözi peýda boldy (fr. «Tonneau»). Häzirki wagtda Bordo çakyrlary hiliň we deňi-taýy bolmadyk tagamyň standarty hökmünde ykrar edildi. Adam başyna çakyr sarp etmekde fransuzlar öňdebaryjy, ýürek-damar kesellerine beýlekilerden ep-esli az.
1 лайков 567 просмотров
4комментария
Чтобы оставить комментарий, необходимо на сайте.
#динара.
25 сен 2021, 18:47
Orsaý muzeýi hem TOP 10-da
-senem TOP 10-da
like
Men sho
Автор 25 сен 2021, 18:48
Nesip bolsa Maksat TOP 5-e girmekci menem
#динара.
25 сен 2021, 18:50
Men sho,
hazir 6 bolmala sen yalnyshmasam namee
Men sho
Автор 25 сен 2021, 18:50
Hawwo 6