Görüp otursam, şol ýagyşly gije Selbinýaz gelnejemiň ogly bolan eken...

Nämüçindir, Ogulmeňli daýza entegem gözlerinden boýur-boýur ýaş dökýärdi.

—Goýaweri, Ogulmeňli, töwerekdäkiler näme diýer toýda aglap otursaň!—diýip, ejem oňa ýüzlendi.—Boljak işdir-dä...

—Boljak iş däldi ol—diýip, Ogulmeňli daýza agysynyň arasynda hüňürdedi.—Boldurdylar... Doganjygymy siziň obaňyzyň adamlary uklap ýatyrka, urup-urup, ganara salyp alyp gidipdirler... Soňam öwlüýäniň içinden asyp goýupdyrlar... Seňňem adamyň barmyş içinde...

Ejem ýylan görene dönüp tisgindi. Ýüzi ak tam bolup, dodaklary gahardan titredi. Sesi gaharly çykdy:

—Goýaweri, Ogulmeňli! Ol asyl ýeke günem öýden gitmese näme! Ýalan gürrüňdir. Ony meň adamymy öldürjek bolsa, öň görmän ýörmi!

—Gitjek ýerini saňa aýdyp durmy ol!—diýip, Ogulmeňli daýza-da öz gepini gögertmäge çalyşdy.—Daňdanyň ümüş-tamşynda ýigrimä golaý adam bolup barypdyrlar...—Ogulmeňli daýza ýene aglamjyrady.—Doganjygym... Ogul-ogul diýip, nije ýyllar bäri... Ogla ýüzi düşenje halatam... Özi barka, aýalam doganjygymyň dabanyny ýalardy... Öldi welin, bujagazam meň üstüme taşlap gitdi... Seretmedi...—Şeý diýip, Ogulmeňli daýza ýene çagajygyň eginlerini sypady...

Ogulmeňli daýzanyň sözleri ejemiň gaharyny gowy getiren bolmaly. Ol sesini sandyradyp:

—Aý, oglam öz halal aýalyňa dogurtmaly-da, Ogulmeňli... Mamur eje ýaly betbagtyň...

Ogulmeňli daýza ejemiň sözlerini soňlatmady:

—Meň doganyňm özi abat aýalyň gapysyndan barýan däldir... Esreýän jelepleň yzyndan ylgaýandyr!

—Biljek däl!—diýdi-de, ejem uludan dem aldy.—barybir, Abdylla ýaly ýigidiň maşgalasyna ýanaşmaly däldi...

Doganynyň ölümine jany has ýanan bolmaga çemeli. Ogulmeňli daýza soň agzyna gelenini diýip goýberdi:

—Başlyk adamdyr-da! Islän aýalynyň ýanyna barar! Nesip bolsa Arslan jan bir ulalsyn bakaly, siziň bütin obaňyzy gyrdyraryn!

—Biderek günä göterme, Ogulmeňli—diýip, ejem pessaý gepläp dowam etdi.—Biziň obamyzyň adamlaryndan seň doganyňa zelel ýeten däldir, eger şeýle bolan bolsa, höküwmet adamlary ýöne goýarmydy! Doganyň ölüminiň sebäbi başga zat bolaýmasyn?!

—Ýok! Başga zat däl! Siziň obaňyzyň adamlary! Diňe şolar!—diýip, Ogulmeňli daýza eňegine tutup sandyrady.—Beýle iş etmegi başarýan adamlar höküwmedi saklamagam başarandyrlar.

—Sen diňe göwnügaralyk edýäň, Ogulmeňli!—diýip, gaýtalady-da, ejem turmak bilen boldy.—Biz-ä toýa geldik, sögüşmäge gelemzok.—Şeý diýip, soňra ejem maňa ýüzlendi.—Hany, ýör, gyzym, gelnalyjy göreli... Çagalygymda bilen önüp-ösenimiz, tanyş ýüzüm diýdim-de sowlaýdym.

Ejem sözüni tamamlap-tamamlamanka, atbaşylaryň gohlary gelip ugrady...

Gyzy alyp gidenlerinden soň, nahar iýip, öýe gaýtdyk. Ejem ýolda-da Ogulmeňli daýza özbaşyna käýindi:

—Aslynda doganyň Mömün bolsa, sen ondan ibaly bormuň diýsene! Aslynda ganyňyzda gowulyk bolan bolsa, beýle haram işler ýüregiňize siňermidi diýsene! Ana, haram bolsaňyz... Almytyňyzy aldyňyz dälmi! Indi serediber doganyňdan galan binika çaga! «Asly ýamanlardan ýagşylyk çykmaz!» diýip, aýdyp geçipdir-ä Magtymguly şayram...

—Eje, eje, şol oglanjyk Selbinýaz gelnejemiň oglumy?—diýip, men bilesigelijilik bilen ejemden soradym.

Ejem al petimden aldy:

—Bir ýerde gepläýmegin! Utanaňokmy, çaga halyňa şoň ýaly gürrüňleri sorap ýörmäge!

Men sowalymy bes etmedim. Bilesigelijilik öz erkime goýanokdy:

—Ogulmeňli daýzany nireden tanaýaň?

Bu gezek ejem maňa jogap berdi:

—Ol meniň obadaşym... Babalaň obasyndan... Men seň ýalyjak gyzjagazkam, ol ep-esli bolan ulugyzdy...

—Ol Mömün başlygyň nämesi?—diýip, men ýene soradym.

—Iň kiçi jigisi!—diýip, ejem jogap berdi...
Ine, şunuň bilen Mamur ejeli, Mömün başlykly wakalar, gürrüňler tamam boldy. Ýatdan çykyşyp ugrady. Ýöne meniň bir özüm bolup geçen wakalary käte hyýalymda ýatlamaly bolýardym. Sebäbi men ese-boýa galyp, joralarym bilen häli-şindi toýa, şähere gidýärdim. Şonda Arslanjygy yzyna tirkäp ýören Ogulmeňli daýzany görýärdim. Ýöne olar barada hiç kimiň ýanynda dil ýaramokdym.

Soňabaka olar hem sataşmasyny goýdy.

Men orta mekdebi tamamlap, uniwersitete okuwa girdim. Üçünji kursy tamamlanymyzdan soň, biz Pöwrizede, pioner lagerinde pedagogik praktika geçmelidik.

Kursdaş joralarymyz bilen bellenen lagerimize bardyk. Lageriň naçalnigi Lidiýa Iwanowna gyzlary ikibir-ikibir toparlara berkitdi. Meni bolsa Patma diýen joram bilen bölünişigiň iň soňuna alyp galdy. hemmeler gidensoň, biziň bilen aýratyn gepleşdi.

—Sizi berkitjek toparymdaky çagalar ýetim çagalar—diýip, ol ýagdaýy mälim etdi.—Çagalar öýlerinden gelenler. Gaty mylakatly, hoşamaý boluň...

Şeý diýip, ol bize çagalaryň dokumentleri ýerleşdirilen papkany görkezdi.

Biz ilki spisok bilen tanyşdyk. Men şu ýerde Mömün başlykdyr Selbinýaz gelnejemli wakalary hyýalymda janlandyrmaly boldum. Maňa berlen spisoklaryň içinde «Mömünow Arslan» diýen at-familiýa bardy. Adresi-de biziň raýonymyz, kolhozymyz... Tejeniň çagalar öýünden getirilen.

Ýüregim jigläp gitdi. Basymjak çagalary görmäge howlukdym. Ýöne olary bu wagt görübem boljak däldi. Olar uklap ýatyrdylar...

«Şoldur, hökman şol bolmaly!» diýen pikir ýüregime bükgüldi salýardy. «Adres tanyş ýer ahyry!».

Ine, durmuşda mydama şeýle. Kimdir biriniň seresapsyzlygy, kellesizligi üçin soň başga biri ýanmaly bolýar. Näme üçin betbagtçylyk diňe ony döredýän adamlaryň öz başyndan guýulmaýarka?!

Men indi durmuşyň ak-garasyna düşünip ugradym. «Näme üçin Selbinýaz gelnejem şeýle iş etdikä? Näme üçin iň bolman, ol çagajygyny bir öz ýany bilen äkitmedikä?» diýip, birsyhly oýlanýardym. Durmuşda sowal kän. «Nämüçinler» meni iýip barýardy...

Çagalaryň oýanaryna şeýle bir howlukdym.Garaşýan çagyň wagtyňam süýşmeýşini diýseňiz-läň!

Göwnüme süýşmeýän ýalam bolsa, wagtdan ýyndan zat ýok. Ýaňy dälmi, çagajyk wagtymyz... Şu gün meniň ýüregimi gürsüldedip duran ýagdaýyň döremegine sebäp bolan wakalaryň hem bolany ýaňy dälmidi...

Sagat dördem boldy. Pioner surnaýynyň sesi çagalary örüzdi. Deň-duşlaryndan uzyn boýy, boldumly göwresi bilen saýlanyp duran, on üç-on dört ýaşlaryndaky ýetginjek derrew meniň gözüme ildi. Onuň sag ýaňagyndaky meňjagaz öňkülerine görä ulalypdyr. Çaga dyrnajygy ýaly. Ýetginjegiň ak ýüzi, göz-gaşlary, göni burny Selbinýaz gelnejeme çekiýdir. Daýawlygy welin, kakasy! Damarlarynda-da ata ganynyň at çapýany bildirip durdy. Ol bir ýerde dek durup bilenokdy. Hasanaklap, bir eýläk geçýärdi, bir beýläk. Ýanyndakylary käte eli bilen kakyp goýberýärdi, käte aýagy bilen ýollaryny saklap büdredýärdi... Şeýdip barşyna-da, gözlerini elek-çelek edip, töweregine aýlaýardy. Bolşuny hiç kim görmeýändir öýdýärdi. Meniň gözüni özünden aýyrmaýanymdan onuň habary ýokdy.

Meniň oňa birbada ýüregim awady. Ykbalyna gynanyp, gaňşyrawugym tütäp, gözlerime ýaş aýlandy.

—Saňa näme bolýar?—diýip, joram Patma gözlerini tegeläp, maňa ýüzlendi.

Näme jogap bereýin!

—Aý, hiç. Birhili, ýüregim awaýdy bulara—diýen boldum.

Meniň gözýaşymy Lidiýa Iwanowna-da duýupdyr.

—Gyzlar! Ine, beýtmek bolanok! Siz olaryň derdini gozgarsyňyz!—diýip, ol gaharly pyşyrdady.—Dogumlyrak boluň!

Men Arslana çagalardan aýratyn hiç zat diýemokdym. Näme diýeýin! Ýöne munuň hut şol ýagyşly gijede dünýä inen Arslandygyny duýdum.