Internetde gabat gelip okansyňyz, daşary ýurtlarda blogerleriň tutylýandygyny we türmä
basylýandygyny. Bu ýagdaý ýakyndan bäri has hem köpelip barýar.Blogerleriň tutylmagy
we jogapkärçilige çekilmegi öňlerem bardy. Ýöne ýeňildi. Birnäçe aýdan bir-iki ýyl
basylardy. Indi täze kanunlar çykdy. On bäş ýyla basylyp biliner. Mysal üçin bir ýurtda
bir gyz 40 ýyla basylmaly edildi. Üstesine agent, şpion diýilip garalanýar.
Bu häli hemmesi däl. Internetden daşary ýurt maglumatlary alyp olary ýaýratmakdan,
tapawudy ýok bu täzelikler bolsun ýada makala, wideo, surat, gaty ägä boluň. Gowusy
bu işi etmezlik.
Ýene-de, häzirki döwürde bir ýurdy ýada adamy magtamak beýleki bir ýurdy ýada adamy
garalamak diýip düşünilýär. Bu halaty hem göz astyna alyň. Mysal üçin käbiriňiz
futbol toparynyň ýada atly futbolçynyň yşkybazy.Emma bu pikiriňizi indi internetde
aýytmak howply. Sebabi siz özüňiz bilmeýän halda özara dartyşykly ýagdaýda bolan iki
ýurdyň raýatyny magtaýandygyňy unutma. Siziň bu edeniňi garşydaş ýurda ýokmazlygy
mümkin we siziň yzarlanmagyňyz ähtimal.
Aýratynam internete täze girip bir iş etjek bolýanyňyz özüňiziň müňlerçe adamlaryň
göz astyndadygyňyzy bilip goýyň. Özüňiziň mümkinçiligiňiz çäksizdir diýip oýlamaň.
Başarmaýan işiňizi amala aşyrjak bolmaň. Birini garalap beýlekini magtamaň.
Çylşyrymly syýasy işlere aralaşmaň. Mümkin boldugyça tankytdan daşda duryň.
Anyk göz ýetirmedik zadyňyz barada ýazmaň. Ýazan we ýaýradan zadyňyza subutnama tapyň.
Ýogsa ýazmaň we ýerlemäň.
Meniň bildigimçe siziň aglabaňyz gaty ýaş we tytylsaňyz durmuşyň nähili kynçylyklarynyň
bolup biljekdigini siz bilmeýäňiz. Şu sebäpli internete girip aňyrsy
gümürtik bolan ymtylmalardan daşda duryň. Şeýle diýmek bilen men sizi internete
girmegi gadagan edýär diýip düşünmäň. Giriň. Okaň. Ýazyň. Ýöne türmä düşmäň.
Munyň üçin kadalary ýerine ýetiriň. Bu kadalardan käbirlerini size aýydaýyn.
Häzirrlikçe şu. Hoş sag boluň.
1. Egerde bir ýurtda bir hadysanynyň, wakanyň bolandygyny ýazmakçy bolsaňyz iň
gowusy bu waka bolan ýurdyň adyny tutmazdan ýazyň.
2. Bir adam hakynda ýazjak bolsaňyz edil öňde aýdylşy ýaly etjek boluň
ýagny adam adyny tutmazdan ýazmagyň uslybyny gözläň.
Umuman at tutmazlyk örän wajyp.
Telewideniýe seredip siz hem bu habary ýaýratmana hakymyz
bar diýip oýlamaň. Telewidenie habary ýaýratmak üçin ýörite rugsat alýar. Onsoň ýene
bu habary alyp ýaýradýanlygy üçin ýörite şertnama baglaşýar we töleg geçirýär.Siz bolsa
ýok.Şu sebäpli siz jogapkärçilige çekilmegiňiz mümkin.
3.Internetde tanyş däl adamdan gaça duryň. Adyňyzy we familýaňyzy aýytmaň.
Ýaşaýan, ýeriňizi görkeşmäň.Telefon nomeriňizi bermäň.
4. Parol we kodlary gowy özleşdiriň. We bu aýdylanlardan üstünlikli peýdalanyň.
5.Internete girýän iş guralyňyzda kanynda gadagan edilen zatlary saklamaň.